Met het vergroten van de gasopslag in Langelo daalt in Drenthe het vertrouwen in een goede afloop. 'Wij willen niet het nieuwe Loppersum worden'

Johan Tip woont in een oude, karakteristieke boerderij aan de Hoofdweg in Een. Door de ramen in de woonkamer kijk je uit op een weiland en, als het helder is, zie je op ongeveer een kilometer afstand de enorme gasleidingen van de grootste gasopslag van Europa liggen.

Ongeveer drie jaar geleden ontdekt Tip de eerste scheuren in zijn woning. Niet veel later concluderen zes deskundigen dat de gasopslag kan zorgen voor schade aan gebouwen in een straal van zes kilometer rond het voormalige gasveld, dat grofweg loopt van Huis ter Heide tot Tolbert. (Zie kader).

In die periode worden informatieavonden georganiseerd, waar bewoners horen hoe ze hun schade kunnen melden. Tip meldt zich en er wordt een uitgebreid schaderapport opgemaakt. Op de keukentafel in de oude boerderij liggen er twee: het ene rapport wel zes keer zo dik als het andere.

Het dikke rapport is van Tip. ,,Het onderzoeksbureau telde 94 scheuren”, vertelt hij. Het dunne rapport is van de buren. Zij krijgen de schade vergoed, tot twee keer toe. Tip niet. ,,Ik had liever zo’n rapport gehad en dat het werd uitgekeerd, dan dit dikke rapport en nul”, zegt hij nuchter.

Dorpsgenoot Piet Wegman heeft eenzelfde verhaal. Terwijl buren, vrienden en familie met vergelijkbare schade forse bedragen krijgen uitgekeerd, krijgt hij nul op het rekest. ,,Twee jaar geleden zag ik de scheuren voor het eerst”, zegt Wegman. ,,Ik hield het in de gaten en ik zag dat er meer bij kwam. Ook geen kleine scheurtjes, echt van onder tot boven en zowel binnen als buiten”, zegt hij. Onveilig voelt hij zich niet. ,,Maar we overwegen het huis te verkopen. Dit zorgt voor waardedaling.”

Het probleem strekt verder dan het kleine Een. Ook Norger Markus Rozenveld krijgt schade niet vergoed, maar de buurvrouw pal naast hem wel. ,,Het principe van het Groninger protocol is: in het gebied rond de gasopslag ontstaat schade. Als er schade is, moet je bij twijfel uitkeren. Wat hier gebeurt is: er is twijfel, maar we keren niet uit”, zegt Wisse Hummel, voorzitter van de Tijdelijke Werkgroep Mijnbouwschade Een (TWME).

De inspecteur bij Wegman wijt de scheuren aan verschillen in de gevelzetting. Bij Tip is het overgrote merendeel van de 94 scheuren ontstaan door veranderingen in het grondwaterpeil, zegt het onderzoeksbureau. ,,Ze hebben geen enkele meting gedaan!”, briest Tip. Complicerende factor in Een: dwars door het dorp loopt de scheidslijn van het effectgebied van de aardbevingen in Groningen en het effectgebied van de gasopslag. Maar dat verklaart niet alle afwijzingen.

,,Tot anderhalf jaar geleden verliep de schadeafhandeling goed”, zegt Hummel. ,,Je moest wel eens wachten, maar dat hoort erbij. Vorige zomer werden de schades plotseling massaal afgekeurd. Eerst denkt de Tijdelijke Werkgroep Mijnbouwschade Een (TWME), opgericht om de kennis over (de gevolgen van) de gasopslag te vergroten en ze bij te staan waar nodig, dat het één onderzoeksbureau is dat alles afkeurt. Ze trekken aan de bel. ,,We kunnen het niet bewijzen, maar je krijgt dan het gevoel dat het IMG heeft gezegd: stop maar met toekennen. Het schadebedrag wordt te hoog.”

Het IMG besluit de afhandeling van schades in het gebied stil te leggen en nader onderzoek te doen naar de link tussen het in- en uitpompen van gas in de gasopslag en de schades in de omliggende dorpen. Dat rapport is er sinds twee weken. De conclusie? Er is geen verband tussen de diepe bodemdaling en schades aan de huizen van Tip, Wegman en al die andere mensen in onder andere Steenbergen en Norg, maar ook Leek en Tolbert.

Met die conclusie staat de schadeafhandeling op losse schroeven. De TWME, die veel aan te merken heeft op het onderzoek en de gekozen aanpak, heeft inmiddels met het IMG gesproken. Het IMG zegde eerder toe de zorgen van belangenverenigingen, maar ook overheden mee te nemen in een definitief advies over de schadeafhandeling. Dat wordt eind april, begin mei verwacht (zie kader).

Dan speelt er nog iets anders. In de week van het rapport veegde de Raad van State het beroep van bezorgde omwonenden tegen het verhogen van de capaciteit van de gasopslag van vijf naar zes miljard kubieke meter van tafel. De opslag speelt een belangrijke rol in het afbouwen van de productie in het Groningenveld.

,,Tot 2018 dachten wij eigenlijk ook: het valt wel mee met die gasopslag. Maar hoe meer je weet, hoe ongemakkelijker je ervan wordt”, zegt Hummel. Niet alleen ligt de gasopslag in tegenstelling tot gasopslaglocaties elders op de wereld in dichtbevolkt gebied, ook ligt de opslag in de buurt van kleine gasvelden waaruit nog gewonnen wordt. ,,We hebben hier het gevoel dat we te maken hebben met een mijnbouwkundig experiment.”

De mannen laten het er niet bij zitten. Via de rechtsbijstand heeft Tip een eigen onderzoeksbureau in de hand genomen. Hummel probeert ondertussen zoveel mogelijk mensen te informeren over wat er speelt in zijn dorp. ,,En we zijn aan het kijken of we met meerdere dossiers naar de rechter kunnen stappen. Ik weet honderd procent zeker dat we gelijk hebben”, zegt Hummel.

Tip: ,,Je wordt steeds feller. Ik hoop, ook voor het dorp en de omgeving, dat we de zaak winnen. Dát is dan recht.” ,,Het zal ons toch niet gebeuren”, zegt Hummel, ,,dat we hier over een paar jaar zeggen: godskolere, dit hadden we moeten voorkomen. Wij willen niet het nieuwe Loppersum worden.”

Het IMG zegt de zorgen over de ervaren ongelijkheid te (h)erkennen. ,,Dat is ook de aanleiding geweest om op onderzoek uit te gaan. Maar wij snappen ook dat hoe langer dit duurt, hoe meer onzekerheid het oplevert en hoe meer vragen er zijn”, zegt woordvoerder Jouke Schaafsma, die de ongelijkheid ‘zorgwekkend’ noemt.

De TWME heeft kritiek op het onlangs opgeleverde onderzoek. Het IMG gaat naar aanleiding van die kritiek extra advies inwinnen op de impact van diepe bodemdaling door mijnbouw op het maaiveld en daarmee eventuele schade aan gebouwen. Dat advies moet al onderdeel zijn van het besluit dat het IMG neemt over hoe ze verdergaan met de schadeafhandeling. Dat besluit wordt eind april, begin mei verwacht.