Gemeenten krijgen minder geld, maar dezelfde verantwoordelijkheden. 'Dit grenst aan onbehoorlijk bestuur'

Hij maakt zich geen illusies, gemeentebegrotingen zijn niet sexy en zullen dat niet snel worden. Toch trekt wethouder van financiën Hans de Graaf (CU) uit Tynaarlo aan de bel. Uit zorgen én frustratie. „Het wordt ons onmogelijk gemaakt om goed te besturen.”

In 2026 wordt er flink bezuinigd op het gemeentefonds, een subsidie vanuit het Rijk. Veel gemeenten in Nederland zijn grotendeels afhankelijk van dat geld om hun werk te kunnen doen. Hoeveel er precies wordt gekort, is nog niet duidelijk, maar schattingen lopen uiteen van 2 tot 4 miljard euro. Op een totaalbedrag van 35 miljard zullen alle gemeenten dat voelen, voorspelt De Graaf. „Een sluitende begroting zonder de broekriem aan te halen is onmogelijk. Dat grenst aan onbehoorlijk bestuur.”

Dat bezuinigen ligt gevoelig, ook in een rijke gemeente als Tynaarlo. Naast de dip in het gemeentefonds worden de miljoenen sinds 2023 ook opnieuw verdeeld over gemeenten. Wie relatief weinig inwoners met een bijstandsuitkering heeft, krijgt bijvoorbeeld minder geld. In totaal levert de gemeente Tynaarlo 7,5 miljoen euro in. Op een begroting van 100 miljoen euro lijkt dat te overzien, maar ruim 75 procent daarvan gaat naar vaste kostenposten, zegt De Graaf. „Dat betekent dat er van de 25 miljoen euro die we vrij kunnen besteden nu 17,5 miljoen overblijft. Daarmee kan ik niet besturen, ik wil geen kaalslag plegen op het welzijn van onze inwoners.”

Want dat zou noodzakelijk zijn om ook de komende jaren zwarte cijfers te schrijven. Er zijn gemeenten die taken willen teruggeven aan het Rijk, zoals de Emmer burgemeester Eric van Oosterhout recent zei tegen DVHN. „‘Meer taken, meer knaken’ zeggen zij, maar dat is stoere taal”, meent De Graaf. „Als er iemand in je gemeente zit te springen om jeugdzorg, dan laat je die niet in de kou staan vanwege iets abstracts als het gemeentefonds. Dan help je diegene, ook als je dat eigenlijk niet kan betalen. Dat beperkt hoe hard gemeenten het spel kunnen spelen, je wordt gegijzeld door het geld.”

De Graaf is lid van de financiële commissie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), die met intensief overleg probeert de scherpste randjes van het overheidsbeleid te halen. Vooralsnog hebben alle Drentse gemeenten besloten om in 2026 op een tekort aan te sturen. „Daarmee geven we een duidelijk signaal af. In Tynaarlo kunnen we het tekort beperken omdat we reserves hebben, maar dat is geen oplossing voor de lange termijn. Je moet de huur van je huis betalen met je salaris, niet met de erfenis van tante Bettie.”