Financiële situatie gemeente Groningen verslechtert. 'Tandje erger dan het was'

Door een landelijke bezuiniging van drie miljard euro zakken de komende jaren de meeste gemeenten in Nederland door hun hoeven. Wat dreigt is een korting van het rijk op het gemeentefonds die ten koste gaan van de leefbaarheid in wijken en dorpen. ,,Bij ons gaat het om een gat van 45 miljoen euro dat we niet dicht kunnen rekenen’’, zegt wethouder Mirjam Wijnja (GroenLinks, financiën).

Wijnja legt zich niet neer bij een duik in het financiële ravijn. Ze rekent op groot gezamenlijk verzet van de gemeenten. Donderdag trok ze bij de presentatie van de Groningse meerjarenbegroting fel van leer tegen het Rijk. ,,‘Den Haag’ schuift meer taken op ons bord. Onder het motto: jullie staan dicht bij je inwoners. Ga dat maar doen. We moeten zorgen dat er meer woningen komen en dat de energietransitie versnelt. Ook gaan het kabinet er vanuit dat we onze voorzieningen op peil houden.’ Het Rijk zegt: je ziet maar hoe je dat allemaal financiert.’

Zoals de zaken er nu voorstaan, zit de gemeente in 2025 nog aan de goede kant van de streep. Daarna heeft Groningen te maken met een jaarlijks groeiend tekort op de begroting van 11,2 miljoen (2026) tot 18,4 miljoen (2029). Wijnja: ,,Het is voor het eerst dat Groningen in een meerjarenraming dergelijke rode cijfers presenteert. Het alternatief is dat we heel zwaar bezuinigen en voorzieningen kapot laten gaan. We kunnen zwembaden sluiten, maar wil je dat? Nee dus. Dat gaan we niet doen.’’

Liever kruist Groningen met andere Nederlandse gemeenten de degens met het kabinet. ,,Omdat we willen dat er nieuwe akkoorden worden gesloten met het Rijk. Het beleid deugt niet. Je kunt niet eerst een miljard geven aan de gemeenten en ze dan vervolgens drie miljard afhandig maken.’’ De Haagse megakorting heeft te maken met de voordelen die gemeenten zouden hebben na herindelingen. Door gemeentelijke fusies zouden lokale overheden efficiënter kunnen werken.

Volgens Wijnja gaat die vlieger niet op. Gemeenten moeten juist een tandje bijzetten. Ze hebben al te maken met loonstijgingen van ambtenaren en prijsstijgingen bij projecten. Groningen werkt aan ambitieuze grote bouw- en verkeersplannen. Op de lijst van grote plannen staan het nieuwe muziekcentrum, de Oosterhamrikzone, Stadshavens, Warmtestad, Suikerzijde, de westelijke Ringweg en sportvoorzieningen. ,,Als er te weinig geld is, kunnen projecten vertraging oplopen. Welke? Dat moeten we dan bespreken met de gemeenteraad.’’

Aan pittige verhogingen van lokale belastingen denkt Wijnja niet. ,,Het heeft geen zin om geld binnen te roeien over de ruggen van mensen die dat amper kunnen betalen.’’ Dan maar om tafel met de provincie Groningen die toezicht houdt op de gemeentefinanciën. Lokale overheden die hun begroting niet gedekt krijgen, kunnen onder verscherpt toezicht van de provincie worden gesteld. ,,Als het die kant op gaat, krijgen de provincies het nog heel erg druk. Meerdere gemeenten weigeren vooralsnog het mes fors in hun voorzieningen te zetten. Ze wachten af.’’

Gedeputeerde IJzebrand Rijzebol van de provincie Groningen snapt de opstelling van de gemeente. ,,Ook wij vinden dat deze korting van het Rijk van tafel moet. Lukt dat niet, dan hebben de gemeenten een groot probleem. Wij moeten ons financieel toezicht wel serieus nemen. Daarom zullen we niet accepteren dat gemeenten meerdere jaren zwaar in het rood komen te staan. We kunnen geen oogje dichtknijpen en een loopje nemen met de regels.’’