Parasitaire paddenstoel betekent einde van monumentale treurbeuk op kerkhof Gieten

Al 110 jaar was monumentale boom nummer 324 met zijn hangende takken op het kerkhof in Gieten stille getuige van definitieve afscheidsmomenten. Daar komt voor de 20 meter hoge treurbeuk nu een einde aan. Hij is van binnenuit opgevreten door een zeer agressieve honingzwam. In een paar jaar tijd is de stam voor meer dan driekwart uitgehold, waardoor de boom kan omvallen.

Binnen zes maanden moet hij omgezaagd, is het advies van boomspecialist André Efftink van Landschapsbeheer Drenthe. Hij onderzocht de beuk jaarlijks voor een periode van ruim tien jaar. Af en toe zaten er al zwammen op de stam, maar het was tot vorig jaar niet duidelijk dat het om de honingzwam ging. „Die is al een jaar of tien bezig geweest, maar heeft vooral de afgelopen twee jaar keihard huisgehouden.” De noodlottige schimmel is vermoedelijk ooit via een beschadiging in de wortels de boom binnengekomen. De conditie van de boom was daardoor al jaren slechter: minder blaadjes, vaker dode takken in de top.

Dat de honingzwam de stam zo snel heeft uitgevreten, noemt Efftink zorgwekkend. Dat gebeurde tot een paar jaar geleden nooit in Noord-Nederland. In de afgelopen tijd is het echter al meerdere malen voorgekomen. „Dat is dan typisch iets wat je bepraat met andere boomfanaten. Onze aanname is dat dit te maken heeft met drogere zomers, waardoor de schimmel meer kans heeft om zich agressiever te gedragen. Zo’n aanval van een de honingzwam heb ik nog nooit eerder in een beuk gezien.”

Een geruststelling is er ook: de andere treurbeuk op het kerkhof is in topconditie. Dat wil Efftink dan ook benadrukken. „Want er zijn ‘leuke bomen’ en ‘écht heel mooie bomen’.” De boom die nu gerooid moet, valt in de eerste categorie. De andere treurbeuk - groter en 30 jaar ouder dan zijn uitgevreten broertje - is wat Efftink betreft een ware schoonheid. Niet voor niets werd die in 2018 de Drentse Boom van het Jaar en in 2020 genomineerd als Nederlandse Boom van het Jaar.

Opvallend is wel dat de deze treurbeuk enorm veel fysieke gebreken kent. Juist omdat de boom in goede conditie is, blijft hij hard groeien. „Dat vergelijk ik altijd met een hardloper. Als die zijn been breekt, is hij fysiek niet meer goed, maar is zijn conditie nog prima.” Daardoor moeten ankers de beuk helpen om het gewicht van de eigen takken te dragen.

De beide bomen kennen ten opzichte van elkaar een opmerkelijke paradox. Degene die straks om moet heeft een slechte conditie, maar lijkt van de buitenkant nog gaaf. De andere heeft een topconditie, maar is fysiek nogal krakkemikkig.

„De gemeente doet er alles aan om de laatste beuk te laten staan”, zegt Efftink. „Daar stoppen ze ook heel wat geld in. Als ik zie hoe vaak wij daar al met meerdere mensen méér dan een dag in hebben gehangen... Het is de duurste boom die ik onderhoud; een boom waar ik ontzettend veel ijzer en staal in heb gestopt.”