Veenarbeiders bij Vledderveen (Groningen) in 1905.
De Open Universiteit strijkt binnenkort neer in Emmen voor een onderzoek naar hoe het vroegere leven van veenarbeiders nu nog doorwerkt in de regio.
Daarbij duiken onderzoekers van de Open Universiteit (OU) niet in oude boeken of stoffige studeerkamers, maar voeren ze gesprekken met Emmenaren zo dicht mogelijk bij huis. De wetenschappers zijn op zoek naar verhalen van kinderen- en kleinkinderen van mensen die betrokken waren bij de turfwinning in het gebied.
Wingewesten
De gesprekken met vertellers vormen het fundament onder het project ‘Kinderen van de kolonie’ . Daarin wordt onderzocht hoe de vroegere winning van steenkool in Limburg en turf in de regio Emmen doorwerkt in het huidige bestaan in beide gebieden, niet zelden en niet zonder reden vaak bestempeld als wingewesten.
Cultuurwetenschapper en Limburger Maurice Paulissen is daarom een man met een missie. Hij wil van Emmenaren weten hoe de keuzes uit het verleden van invloed zijn op het leven nu. ,,Dat doen we door middel van oral history. We zoeken verschillende mensen die hun verhaal op video willen vertellen. Die gesprekken kunnen zomaar Drents erfgoed worden’’, zegt Paulissen.
Diverse pluimage
De keuze voor Limburg en Zuidoost-Drenthe is geen gekke. De raakvlakken tussen zuid en noord zijn daar duidelijk zichtbaar. Beide regio’s zorgden voor rijkdom en warmte door hun ondergrondse delfstoffen, maar profiteerden daar op langere termijn maar matig van. Toen de winning stopte, stokte ook de lokale leefbaarheid, en de vervangende werkgelegenheid was nauwelijks duurzaam te noemen.
Ook de stormachtige naoorlogse transformatie van Emmen van boerendorp tot bruisend centrum met veel fabriekswerk was uiteindelijk eindig. Die ontwikkeling bleek decennialang onomkeerbaar en lijkt van invloed op de huidige staat van de twee gebieden aan de oostrand van Nederland.
De OU zoekt mensen van van verschillende komaf die wat kunnen zeggen op basis van hun verleden en heden.
Turfstekers poseren tijdens turfwerkzaamheden. Foto: Archief: DVHN
Moderne slavernij
Paulissen: ,,Van telgen van veenarbeiders tot (klein-)kinderen van mensen met andere rollen in het veenbedrijf. Wij willen graag weten of het ‘moderne slavernij’ was wat Emmen heeft getekend of dat het afgraven van het hoogveen waaruit de Veenkoloniën zijn ontstaan, juist een prestatie is om nu nog trots op te zijn. Misschien is het allebei wel waar.’’
De onderzoekers zijn ook benieuwd naar verhalen van mensen die in de naoorlogse industrie aan de slag gingen. Paulissen ,,Het gaat dan wel om (klein-)kinderen van mensen die ook in het veenbedrijf hebben gewerkt. We zijn vooral heel nieuwsgierig naar persoonlijke ervaringen. Wij gaan de gesprekken neutraal in.’’
De bedoeling is dat de interviewcollecties uit Limburg en Drenthe voor iedereen toegankelijk worden en gebruikt kunnen worden voor vervolgonderzoek. Drentse erfgoedorganisaties zoals ErfgoedNetwerk Emmen en het Drents Archief werken mee aan het onderzoek.
Mensen uit Emmen en omgeving kunnen zich aanmelden via drenthe@ou.nl.
