Bang voor de wolf? Volgens natuurfilmer Luc Enting (van Veluwefilm Wild) uit Garminge is dat straks niet meer nodig. 'Eenmaal gesetteld vallen ze geen schapen meer aan'

,,Eigenlijk is dit mijn trofee. Hiermee is alles begonnen.” Luc Enting (64) wijst naar de schedel van een edelhert die boven hem aan de muur van zijn kantoor in Ede hangt. ‘De Brede’ werd het dier genoemd, maar officieel is hij bij de natuurorganisaties de boeken in gegaan als nummer 230. In Entings debuutfilm Het Edelhert uit 1996 is hij in volle glorie te zien

,,Al snel nadat ik op de Veluwe was komen wonen, raakte ik bezeten van het edelhert. Ik ben me in het dier gaan verdiepen en deed zo heel veel kennis op”, blikt hij terug. ,,Hoe die liefde ontstaan is? Ik wandelde veel en weet nog dat ik het dier voor het eerst in het echt tegenkwam; zó indrukwekkend vond ik dat! Ik begon hem te fotograferen. Via andere natuurliefhebbers leerde ik de plekjes kennen waar hij zat en op een gegeven moment ben ik gaan filmen. Een Duitse natuurfilmer die hier aan het werk was, adviseerde me er wat mee te gaan doen en hij gaf me ook tips. Ik vond het prachtig om te doen.”

Enting blijkt talent te hebben. Zijn edelhertfilm wordt door de publieke omroep uitgezonden en trekt een miljoen kijkers. ,,De Brede is uiteindelijk 13 jaar oud geworden. Dat ik zijn schedel mocht hebben, vind ik een eer.”

Op het moment dat hij zijn debuutfilm maakt, werkt Enting nog bij de gemeente Ede. Hij is stedenbouwkundig tekenaar. Als de Tros naar aanleiding van het succes van Het Edelhert een natuurserie met hem wil maken, gooit hij in 1999 het roer om en stopt hij bij de gemeente. Het werk is niet meer te combineren met het filmen.

Twintig jaar eerder is hij voor zijn werk naar de Veluwe verhuisd. Hij is dan leerling stedenbouwkundige tekenaar bij de gemeente Assen, een baan die hij zonder de vereiste vooropleiding een jaar eerder heeft gekregen. Op dat moment, in 1978, praat Enting vooral Drents, de taal waarmee hij opgroeit. Het toeval wil dat een paar van de stedenbouwkundig tekenaars in Assen uit de Achterhoek komen.

Het Nedersaksisch schept een band. ,,Er was gelijk een klik. We hebben heel gezellig gepraat. Een paar weken later kreeg ik een brief uit Assen. Dat ik was aangenomen, kon ik nauwelijks geloven. Er waren negentig sollicitanten en de anderen hadden allemaal mts of hts gedaan, ik lts. Ik kon nog helemaal niet tekenen. Toen ik vroeg waarom juist ik was aangenomen, zei één van de collega’s: ‘We vonden het zo gezellig en je past zo goed in het team, dat we dachten: dat tekenen leren we hem wel.” Een lachsalvo klinkt door het kantoor in Ede.

In die plaats belandt Enting in 1979, ruim een jaar later, op advies van diezelfde collega’s. ,,Hier waren volgens hen goede mogelijkheden om me verder te ontwikkelingen in de stedenbouw. ‘En je zit op de Veluwe, dat ga jij helemaal geweldig vinden’, zeiden ze.” Dat laatste blijkt te kloppen. ,,De Veluwe heeft eraan ten grondslag gelegen dat ik filmer ben geworden.”

De liefde voor de natuur heeft hij als kind al opgedaan in de Broekstreek: Garminge, Balinge en Mantinge, de drie dorpen waar hij zijn jeugd doorbracht.

Zijn vader, die de eerste tien jaar van Entings leven boer is, is een groot natuurliefhebber, net als zijn tantes van vaders kant. ,,Mijn vader was een echte weidevogelfreak. Hij was als boer ook heel zuinig op die vogels. Ik herinner me onze akkers bij Garminge; die waren ontzettend bloemrijk en zaten altijd vol met kieviten, grutto’s en wulpen. Op school zat ik altijd naar buiten te kijken. ‘Hij ziet ze vliegen’ staat op één van mijn rapporten.”

Tegenwoordig klinkt er een lichte Zuid-Gelderse zachte g door in zijn woorden.

Hoe Enting ook geniet van de natuur, er zijn ook zorgen. ,,De hele stikstofproblematiek wordt door de agrarische sector een beetje weggehoond, maar die is er wel degelijk.” Hij wijst uit het raam: ,,De Edense bossen hier, zijn op sterven na dood. De pH-waarde van de bodem is heel slecht. Er zit haast geen leven meer in in de grond. Doordat kalk ontbreekt, breken jonge mezen al snel hun pootjes en zijn ze ten dode opgeschreven. Ook komen veel eieren niet eens uit. Twee jaar terug is hier bij wijze van proef schelpengruis rondgestrooid. Dat bleek een enorm positief effect te hebben. Vorig jaar kwamen er weer gezonde vogeltjes uit de eieren en was de natuur druk bezig zich te herstellen. Maar eigenlijk is het symptoombestrijding, want het stikstofprobleem wordt nog niet aangepakt.”

Enting heeft ‘boerenbloed’ en onderstreept het belang van de boeren voor ons land. ,,We hebben heel wat mondjes te voeden. Maar het is misgegaan met de schaalvergroting in de landbouw in de jaren 60. Nu zal het echt anders moeten. Vooral die enorme stallen met kippen, varkens en koeien zijn de grote boosdoeners. Ik vind dat er een taak voor de overheid ligt om boeren te helpen en ze te stimuleren om het anders te gaan doen en ook om ervoor te zorgen dat ze een goede prijs krijgen voor hun producten. Zij moeten wel hun boterham kunnen verdienen.”

Volgens Enting gaat er teveel van wat hier geproduceerd wordt, naar het buitenland. „Daardoor zijn er veel te veel reisbewegingen. We zouden in Nederland, in samenwerking met de supermarkten, meer voor de eigen regio moeten gaan verbouwen, vind ik.”

Het idee dat boeren geen natuurmensen zouden zijn, wuift Enting weg. ,,Het zijn van oorsprong juist natuurliefhebbers! Ik snap hun frustraties ook wel. Ze moéten al aan zoveel regels voldoen. Maar velen willen wel veranderen.” Het moet lokaler en vooral minder grootschalig, is zijn overtuiging.

Bewustwording is volgens hem heel belangrijk. ,,Onlangs zat ik in de jury voor een filmwedstrijd voor middelbare scholen hier in de regio. Het draaide om goede voeding. En wat me opviel, is hoe anders de kinderen zijn gaan eten. Veel van hen eten minder vlees of helemaal geen dierlijke producten meer. Daar gingen de filmpjes ook over. Dus zij zijn er nu al mee bezig. Toen dacht ik: dit is de generatie die ervoor gaat zorgen dat het helemaal anders worden zal.”

Hij ziet het positief in. „Zelf ben ik er ook bewuster mee bezig. Wij kopen nooit meer vlees uit de supermarkt, maar alleen van koeien die in het wild lopen. En als ik een varkentje koop, heeft dat dier in het bos gelopen. Dat proef je ook. Het vlees is wel duurder, maar je hebt er ook minder van nodig. Toen er voor het eerst zo’n karbonaadje in de pan ging bij ons thuis, rook het weer zoals vroeger op de boerderij.”

Ook met zijn films probeert Enting bij te dragen aan het idee dat we anders moeten omgaan met de natuur om die te verbeteren. Hij kiest naar eigen zeggen wel altijd een positieve insteek. ,,Ik ben niet van de negatieve films. Dat werkt niet, want dan denken mensen: we hoeven niks meer te doen, het is toch al te laat. Nee, het is nooit te laat. Natuur herstelt ook heel snel. Ik wil mensen vooral laten zien hoe mooi de natuur is en wat we eraan kunnen doen om haar nog mooier te maken.”

Tussen 1996 en nu heeft Enting een flink aantal films, documentaires en tv-series afgeleverd. Zijn film Wild, waarin het wilde zwijn, de vos en het edelhert op de Veluwe centraal staan, wordt in 2018 in zestig bioscopen in Nederland vertoond en daarna twee keer als tv-serie uitgezonden door de publieke omroep. André van Duin sprak hem op droogkomische wijze in.

Enting leerde Van Duin kennen in de tijd dat hij voor de Tros werkte. ,,Het was een feest om hem te werken. Er is geen gewonere man dan André van Duin, zo toegankelijk en sympathiek. De grapjes die hij bedacht, waren soms op het randje, maar zijn commentaar maakt de film heel laagdrempelig, waardoor hij toegankelijk is voor een breed publiek en dat was de bedoeling.”

De film, waarvoor Enting 2,5 jaar met de camera over de Veluwe is getrokken, wordt een groot succes. Niet voor niets wordt hij ook wel de Nederlandse David Attenborough genoemd. Hij blijft er nuchter onder.

Momenteel is hij druk met zijn wekelijkse item Beleef de lente in het programma Vroege Vogels, werkt hij aan vier nog geheime formats voor tv-programma’s én is hij plannen aan het maken voor een nieuwe Veluwe-film. ,,Dat wordt een andere film dan Wild. De Veluwe heeft nu iets anders nodig. We moeten het gebied internationaal op de kaart zetten: laten zien hoe belangrijk het is in het hele Europese netwerk van verbindingen, de routes die dieren afleggen in de natuur. Vanuit hier trekken dieren bijvoorbeeld naar Drenthe, Duitsland en naar de Oostvaardersplassen.”

Dat laatste is volgens Enting een probleem. „Er zit een raster omheen zit. Edelherten zwemmen al in redelijke aantallen het Veluwemeer over en stranden in de natuur bij Zeewolde, omdat er geen ecoduct is over de snelweg, waardoor ze niet verder kunnen. Dieren verplaatsen zich, zo werkt de natuur. Alleen kunnen wij ons als mensen daar slecht in verplaatsen.”

Het edelhert dat sinds een jaar of twee in Drenthe ‘woont’ is ook vanaf de Veluwe daarnaartoe gelopen, weet Enting. ,,Drenthe is groot en rustig genoeg voor een populatie edelherten. Veel rustiger ook dan de Veluwe. Het is niet normaal hoeveel toeristen hier jaarlijks naartoe komen en die willen allemaal het bos in. Niet voor niets zijn hier nu ook stiltegebieden ingericht, anders komt het niet goed met de natuur. Al die toeristen zijn goed voor de economie hier, er worden miljarden aan verdiend. Maar als men ‘de Veluwe op 1’ wil houden, zoals het motto hier is, moeten we de natuur ook wat teruggeven. Er zuinig op zijn. Dat wil ik in een nieuwe film ook benadrukken.”

Dat de Veluwe onderdeel is van een internationaal ecologisch netwerk, is bewezen door de komst van de wolf, zegt Enting. Het dier is vanuit Duitsland immers teruggekomen in Nederland. ,,De wolf hoort hier. Je hoeft niet eens zo heel ver terug in de tijd, zo’n honderd jaar, toen leefde hij hier nog. De eerste jonge wolf die nu weer in ons land is geboren, kwam ter wereld op de Veluwe. De moeder had eerst een tijd in Drenthe gezeten.”

Als wolven ergens gesetteld zijn, vallen ze geen schapen meer aan, zoals dat in Drenthe nog nu nog regelmatig gebeurt, stelt de natuurfilmer. ,,Hier doen ze dat niet meer. Maar het verschil met Drenthe is ook dat we hier edelherten en wilde zwijnen hebben. Ze waren hier op de Veluwe eerst bang dat alle herten eraan zouden gaan door de komst van de wolf. Maar uit een hertelling bleek onlangs dat er juist ontzettend veel herten zijn. Wat blijkt, dieren hebben razendsnel door dat er een nieuwe predator [roofdier, red.] is en passen zich aan.”

„Ze verspreiden zich bijvoorbeeld meer over een gebied en dreigt er gevaar, dan komen ze in grote roedels samen. De jongen worden beschermd door de volwassen dieren als de wolf langs een kudde loopt. Dat blijkt uit cameravalbeelden. Een wolf pakt af en toe een hert en dan is het weer een tijdje rustig. Nu pakt hij in Drenthe schapen, maar als er goede natuurlijke verbindingen komen naar die provincie, waardoor edelherten en wilde zwijnen zich er ook vestigen, heb je dat probleem niet meer. Dat zou goed zijn voor Drenthe. Het is ook geen probleem als je kwetsbare landbouw goed afrastert en er stroom op zet. Dat blijkt op de Veluwe ook.”

Drenthe is nog meer gericht op de jacht om de wildbalans in evenwicht te houden, stelt Enting. ,,Maar als je je verdiept in predatoren, dan weet je: zij kunnen dat beter dan menselijke jagers dat ooit zullen kunnen. De komst van de wolf is geen slechte ontwikkeling. Het helpt ook om een gezonde grootwildpopulatie te krijgen. We moeten als mensen leren leven met de wolf. De komende jaren goed in de gaten houden hoe het gaat en de natuur niet te veel verstoren, maar het gedrag van de dieren bekijken en ervan leren. Ook dat wil ik graag laten zien in een nieuwe film: dat we zover van de natuur af zijn komen te staan, terwijl we er eigenlijk onderdeel van zijn.”