'Openbaar' overleg over injectie afvalwater onder Schoonebeek achter gesloten deuren. 'Alleen jullie mogen er niet in' | analyse

,,Het is openbaar, jullie mogen er alleen niet in.’’ Met die opmerkelijke mededeling richting de pers sloot voorzitter Bert Bouwmeester donderdagavond de deuren van de zaal in ’t Aole Gemientehoes in Schoonebeek. Aan de andere kant van het glas vergaderden Schoonebekers, belangengroepen, ambtenaren en vertegenwoordigers van de NAM verder aan de zogeheten Ontzorgtafel.

Het overleg heeft als doel de bevolking te betrekken bij de plannen om afvalwater van oliewinning niet langer in Twente, maar onder Schoonebeek ineen leeg gasveldte injecteren. Bewoners kunnen aan tafel meepraten over alternatieven, de gevolgen en financiële compensatie voor het dorp.

Het ministerie van Economische Zaken en de NAM willen op die manier Groningse en Twentse toestanden voorkomen. Daar kwam de bevolking in opstand tegen de gevolgen van gas- en oliewinning en de afhandeling van schade. Het is verantwoordelijk staatssecretaris Hans Vijlbrief een lief ding waard die onrust voortaan vroegtijdig proberen te voorkomen. Wat dat betreft is het overleg in Schoonebeek een mooie proeftuin. Door de jarenlange rol als grote werkgever en suikeroom van het dorp is de NAM nergens in Nederland nog zo onbesmet als in het oliedorp.

Door de deuren te sluiten voor media is er minder democratische controle op hoe dat overlegin de praktijk uitpakt. Want óf inwoners echt invloed kunnen uitoefenen op besluitvorming van politiek en plannen van de NAM is lastig te beoordelen zonder een kijkje aan tafel. Daardoor blijft de zweem hangen van het tegenovergestelde, namelijk dat de politici, ambtenaren en de NAM de geesten rijp maken voor de al lang besloten richting.

Het argument om journalisten, maar ook leden van actiegroep Stop Afvalwater Twente, de toegang te ontzeggen, is dat mensen vrijuit moeten kunnen spreken aan tafel. Bovendien is de openbaarheid volgens tafelvoorzitter Bert Bouwmeester niet in het geding omdat de notulen en andere documenten van de bijeenkomst beschikbaar zijn voor iedereen.

Dorpsbelangen Schoonebeek wil wel dat iedereen welkom is bij de vergaderingen. Zij loopt juist aan tegen te weinig betrokkenheid van dorpsgenoten bij de waterinjectieplannen van de NAM en ziet zoveel mogelijk aandacht en transparantie als remedie tegen die vermeende desinteresse.

De vraag is wie aan tafel moet vrezen voor volledige openbaarheid? Zijn dat Schoonebekers die al dan niet zorgen hebben over het injecteren van productiewater in hun achtertuin, of ambtenaren en werknemers van de NAM? Vooral bestuurders en de onafhankelijke voorzitter zelf zijn gebaat bij onafhankelijke toehoorders.

Voorzitter Bert Bouwmeester was tot anderhalf jaar geleden burgemeester van Coevorden en zat in die rol al vaker met de NAM om tafel. In 2011 herstartte hij samen met collega Cees Bijl (Emmen) en Tanja Klip (provincie Drenthe) met een ferme pets op de knop de oliewinning in Schoonebeek. Bouwmeester werd vorig jaar gevraagd door bestuurders om het overleg voor te zitten. Hij kreeg daarbij de voorkeur boven een door inwoners aangedragen kandidaat. De overlegtafel is opgezet en wordt gefinancierd door het ministerie van EZ.

De rode loper voor de media werd woensdagavond wél uitgerold bij een informatieavond in het Atlas Theater in Emmen. NAM-directeur Simon Vroemen legde daar uit waarom de NAM volledig gaat voor injectie in het gasveld onder Schoonebeek.

De reactie daarop van de overlegtafel is relevant. Betrokken burgers willen terecht weten waarom niet gekozen wordt voor duurzamer, maar duurdere, alternatieven waarbij er geen of minder afvalwater in het lege gasveld gaat.

In Twente kreeg de hechte relatie tussen bestuurders en NAM een deuk door incidenten, maar vooral door aanhoudend verzet van de bevolking. De angst voor herhaling van dit scenario in Schoonebeek is bij Economische Zaken en bij de NAM aanwezig. Zij hopen in Schoonebeek te teren op in het verleden opgebouwde krediet. Dat lijkt niet onterecht.

Alles wijst erop dat de NAM de zegen krijgt van Vijlbrief (en zijn adviseur Staatstoezicht op de Mijnen) om de oliewinning rondom Schoonebeek te herstarten en het productiewater daar in de bodem te stoppen. Gemeenten, provincie en waterschap worden, voor wat het waard is, nog gevraagd naar hun visie. Inwoners kunnen eventueel aanschuiven bij de overlegtafel en zijn uitgenodigd voor een publieksavond op 8 februari.

Al die bijeenkomsten horen openbaar te zijn voor publiek en pers.