Festival Soundsofmusic in Groningen gaat van start met veel muziek van Maxim Shalygin: ‘Krankzinnig, zo’n stuk van negentig minuten in TikTok-tijden’

,,Zo mooi dat dit kan op Soundsofmusic”, zei Mark Vondenhoff, afdelingshoofd klassieke muziek op het Prins Claus Conservatorium, na afloop van het openingsconcert. Hij was in het Grand Theatre getuige van een spetterend optreden van de slagwerkgroep van het Groningse conservatorium, dat The Phaeacians van Maxim Shalygin uitvoerde. ,,Het is zo belangrijk voor onze studenten om met dit soort muziek in contact te komen. En het is ook goed dat het publiek onze studenten zo bezig ziet.”

Het conservatorium richt de focus in de maand november op hedendaagse muziek. ,,Dat hebben we een beetje om dit festival heen gebouwd”, vertelde Vondenhoff. ,,Shalygin komt deze week ook naar onze compositieklas.” Het concert was van start gegaan met diens Concerto for 9 uit 2011, uitgevoerd door een kamermuziekensemble van het Prins Claus Conservatorium, geleid door Fie Schouten. Ook later deze week komen er nog studenten in actie op Soundsofmusic, terwijl het conservatorium zelf concerten organiseert onder de noemer Modern Classics.

,,Ik hoorde in jouw Concerto for 9 Oost-Europa, klassiek-romantische invloeden en folkmuziek. Klopt dat?”, vroeg Frits Selie, de programmeur van het ‘festival voor nieuwsgierige oren’, tijdens een praatje met de componist tussen de stukken door. ,,Ik weet het niet”, antwoordde Shalygin (36) bedachtzaam, terwijl hij aan zijn imposante baard plukte. ,,Daar denk je niet aan bij het componeren. Heel veel muziek komt onbewust. De belangrijkste elementen zijn die waar je geen controle over hebt.”

Shalygin keek tevreden rond na het openingsconcert, waarop zo’n veertig bezoekers waren afgekomen. Naast zijn muziek klonken er ook twee moderne klassiekers (Looking Ears van Ton Bruynèl en In die Tiefe der Zeit van Toshio Hosokawa) en een wereldpremière: Oevers van Bart Spaan. Voor het avondconcert begon, waarop zijn anderhalf uur durende Todos los Fuegos el Fuego voor twee saxofoonkwartetten was te horen, werd Shalygin wat langer ondervraagd door Selie. De Oekraïense componist vertelde onder meer over zijn komst naar Nederland, in 2011.

,,Ik wilde naar een land met een beter cultureel klimaat”, zei hij. ,,In Oekraïne was de situatie voor kunstenaars destijds heel deprimerend.” In Nederland ging hij eerst op zoek naar zichzelf als componist. ,,Ik begreep veel moderne muziek niet. Ik geloofde niet in wat ik hoorde. In die periode probeerde ik zelf zo eenvoudig mogelijke muziek te schrijven.” Dat zijn muzikale taal inmiddels complexer is geworden, ligt aan zijn eigen ontwikkeling, vertelde Shalygin. ,,Ik wil complexere gevoelens uitdrukken met mijn muziek.”

Shalygin ontwikkelde zich in Nederland tot een veelgevraagd en succesvol componist. Todos los Fuegos el Fuego, dat hij twee jaar geleden schreef voor het Amstel Quartet en het Keuris Quartet, is regelmatig uitgevoerd en er is zelfs een cd-opname van verschenen. De uitvoering in het Grand Theatre, met Shalygin als dirigent, was de eerste in het Noorden. De vijftig bezoekers kregen anderhalf uur gelaagde klankvelden over zich heen, met veel fraaie melodieën, nu eens flink gesuikerd en dan weer gedragen, soms uitmondend in noise-achtige soundscapes en microtonaliteit.

Volgens Maxim Shalygin is creativiteit ‘een onbewuste uiting van krankzinnigheid’, die ‘waarheid voortbrengt’. ,,Krankzinnigheid heeft vele kleuren”, had hij voorafgaand aan het concert uitgelegd. ,,Vrijheid, passie, et cetera.” Eigenlijk wilde hij zijn drijfveren niet te veel uitleggen, want elke uitleg slaat de kern ervan plat, vond hij. ,,Maar het is natuurlijk ook krankzinnig om een stuk van negentig minuten te maken in TikTok-tijden. Sowieso moet je een beetje ziek zijn om klassieke muziek te componeren.”