Marcel Hensema, hier als zichzelf, vertelt in 'Gronieken' over de alternatieve scheppingsmythe die van Groningen het centrum van de wereldgeschiedenis maakt. Op de achtergrond een groepje oer-Groningers. Foto: Reyer Boxem
Er gaat niets boven Groningen. Het is één van de vele clichés die grappend voorbijkomen in ‘Gronieken’. En het klopt, want in de nieuwe Zummerbühne-voorstelling is de hele wereld van Groningse oorsprong.
Hier, op deze zandvlakte bij Meerstad, is het begonnen. Dit was het paradijs van de goden, voordat ze naar die ‘hogere wierde’ in Griekenland vertrokken, de Olympus. Hier bakte Prometheus (’Prommetéus’) de eerste mensen uit ‘de beste klei van de hele wereld’, van bij het wad: Groningers, met hun harde koppen.
Op weg naar het speelterrein, lopend langs fraai verlichte paden, hadden we die wereldkaart al gezien. Met Europa als Stad, Rusland als Ommelaand, Colombia als het Kolhambia en de Sahara als ‘t Zand. Zo was het toen Gronos, de oppergod met zijn Groningse tongval (en vele volgers op Gronogram), de wereld schiep.
De schiertaki dansen
En Lux, de god van het licht, was natuurlijk Loex, met zijn paard Aflex, vertelde Marcel Hensema, die naast Gronos in Gronieken als verteller ook zichzelf speelt. Loexaflex, jawel. We vernemen het tijdens Hensema’s godenpresentatie. Met Freija, de godin van de liefde, die veel tijd heeft (’vrij, ja’).
Zo gaat het nog even door, waarbij ook Mile (spreek uit: ‘Miele’), de god van de afwas, voorbijkomt. Er wordt gedanst: de schiertaki, ‘de folkloristische dans van Schiermonnikoog’ (Australië, volgens de wereldkaart). De muziek is mooi, maar ook hard en overstuurd als Hades zingt. Gelukkig wordt dat later beter.
Ada en Evert, de eerste Groningers (op de achtergrond andere koppels Groningers), zijn met elkaar verstrengeld, tot Gronos hen scheidt. Foto: Reyer Boxem
Hades zorgt met zijn lege onderwereld voor actie. Hij wil doden, maar goden zijn onsterfelijk. Zijn hond Kerberus is zijn enige gezelschap (mooie rol als nar van Matija Franješ). Maar dan wordt het baksel van Prometheus de zandvlakte opgesleept: Ada en Evert, copulerend aan elkaar geklonken: de eerste Groningers.
Het is een fraai beeld, zoals deze voorstelling vol zit met mooie plaatjes, vooral als het donker wordt. Het bij avondlicht toch wat krakkemikkig ogende decor transformeert dan tot sprookjesachtige schoonheid. Met het Noordpool Orkest in houten bunkers op de achtergrond en koor en spelers die over de vlakte zwerven.
Groningse versie Oera Linda-boek
De Groningers en Hades zorgen voor onrust in het godenparadijs. Gronos vindt al die Grunnegers maar niks. Demeter laat de winter invallen, als dwangmiddel om haar dochter Persephone terug te krijgen, die door Hades wordt vastgehouden. Gronos haat de kou en de Groningers proberen te overleven.
In het fraaie boekwerkje bij Gronieken wordt uitgelegd dat alles draait om verbinding. Dat sterfelijkheid en kwetsbaarheid geen zwaktes zijn maar kracht. En dat verhalen belangrijk zijn. Het zijn mooie gedachten die in de voorstelling zelf maar mondjesmaat uit de verf komen.
In deze Groningse versie van het Oera Linda-boek (met Friesland als bakermat van de beschaving) blijft alles eendimensionaal. De goden zijn karikaturen en de Groningers zijn vooral dat: Groningers. Waarbij aangetekend dat oermoeder Ada (Myrthe Huber) prachtig zingt.
Hoe dan ook een belevenis
Op het toneel overheersen de grappen en dik aangezet acteerwerk. Als je daarin kunt meegaan, dan beleef je een mooie avond bij Gronieken. Lukt dat niet dan is er altijd nog die prachtige, sfeervol verlichte locatie die hoe dan ook een belevenis is. En de indrukwekkende muziek.
Als ontdekkingsreiziger Abel de Tassenman warmer oorden heeft gevonden, reizen de goden aan het slot zuidwaarts. Een deel van de Groningers volgt hen, zich verspreidend over de wereld. Alle mensen zijn dus eigenlijk Groningers, constateert de verteller. ‘En iedereen mag overal wortel schieten.’
Toch nog iets om over na te denken. Het is geen Shakespeare, maar ‘t kon minder.
Prometheus (Mirjam Stolwijk) kijkt vanaf een heuvel naar een groepje Groningers. Foto: Reyer Boxem
Voorstelling
Gebeurtenis: Zummerbühne speelt ‘Gronieken’ Gezien: 16/8 zandvlakte bij Harkstede (première) Tekst: Bouke Oldenhof Regie: Ira Judkovskaja Composities & muzikale leiding: Reinout Douma Decor: Elze van den Akker Kostuums: Hadewych ten Berge Licht: Hendrik Walther Spel: Marcel Hensema, Myrthe Huber, Jasper Koopmans, Marjolein Ley, Mirjam Stolwijk, Nils Verkooijen, Soraya van Welsenis eva. Publiek: 1300 (vol) Nog te zien: tot en met 14 september (woe tm zo) Zie zummerbuhne.nl
