Ontsnapte boeven stelen diamant op spectaculaire wijze. Jon van Eerd met hilarische nieuwe voorstelling naar Stadskanaal, Groningen en Leeuwarden

Een kolderiek verhaal vol acrobatische kronkels, filmische achtervolgingen, acteurs die ondersteboven hun scène spelen en klapbedden met een eigen leven: De Komedie Over een Bankoverval gaat verder waar zijn alter ego Harrie Vermeulen ophield, zegt Jon van Eerd (1960).

De meester van de Nederlandse komedie ontfermde zich over de vertaling van deze Engelse slapstick, die draait om een peperdure diamant die in een lokale bank wordt bewaakt. Een stel pas ontsnapte boeven probeert het ding op spectaculaire wijze te stelen.

„Ik heb jarenlang voorstellingen geschreven die verder gingen dan de gewone klucht. Dus absurder, gekker, hysterischer. Stukken die speelden met de wetten van het theater. In Engeland heb je het gezelschap Mischief Theatre, dat de laatste jaren aan de weg timmert met nogal spectaculaire en komische voorstellingen. Zij begonnen met The Play That Goes Wrong, waarin een amateurgezelschap een voorstelling repeteert waarmee van alles misgaat. Het dak zakt in, er storten pianovleugels naar beneden. De voorstelling zelf vond ik niet eens zo heel erg leuk, maar het concept was geweldig. Dus toen ze een paar jaar daarna met The Comedy About a Bank Robbery op West-End stonden, ben ik opnieuw gaan kijken. En daar heb ik me bijna een TIA gelachen. Zó goed, zó leuk. Ik kreeg letterlijk geen adem meer. Sindsdien heeft dit stuk in mijn hoofd gezeten.”

„Ik besloot er een jaar tussenuit te gaan als acteur. En ja, toen lag het heel erg voor de hand om dit stuk te bewerken. Het is helemaal in de stijl van wat ik zelf maak, maar dan nog groter. Niet één Harrie staat centraal, maar negen acteurs die allemaal een even groot aandeel hebben in de voorstelling.”

„Dat is zeker zo. Maar die Engelse humor ligt wel heel dicht bij die van mij. Ik heb mijn toneelopleiding in Londen gevolgd, dus daar liggen eigenlijk mijn roots. Nederlandse humor is soms wat behoudend. Engelse humor is stouter en veel wittier. Ze gebruiken bijvoorbeeld veel meer dubbelzinnige woorden. De kunst is dat je eerlijk vertaalt, in die zin dat je trouw blijft aan het oorspronkelijke stuk, maar ook goede alternatieven vindt die in Nederland blijven werken.”

„Ja, dat is best een ding. Maar die uitdaging was er ook bij La Cage aux Folles en met de musical The Addams Family. Ik probeer er wel mijn eigen handtekening onder te zetten, zeg maar.”

„Daar heb ik die naam niet, hoor. Je moet altijd uitleggen wie je bent en wat je allemaal gedaan hebt. Maar het helpt natuurlijk als je daar een lijstje bij kan voegen dat vertrouwen geeft. Ik heb heel veel Disney-films vertaald, waarbij altijd werd gevraagd om een letterlijke terugvertaling. Dan krijg je dus eindeloze discussies: zij lezen ‘laughing like a farmer with toothache’ en jij moet uitleggen wat dat betekent. In het geval van de Bankoverval hebben de oorspronkelijke schrijvers gewoon hun voelsprieten gebruikt. We zijn naar Engeland geweest, zij hebben ons bezocht. Maar ook nu hebben we een heel boekwerk bijgeleverd met uitleg over bepaalde vertalingen.”

„Ik heb een Engelse agent, dus dat helpt. We zijn zeker bezig met enkele Harries en met Charley, de komische musical. In Engeland is dat lastiger dan in Duitsland, waar al enkele voorstellingen van mij hebben gedraaid. En in Oostenrijk, straks zelfs in Tsjechië. Maar in Engeland blijf je toch de niet-Engelsman.”

„Ik vind het altijd fijn om deels te werken met mensen die al hebben bewezen dat ze dit genre beheersen. Mensen met wie ik eerder prettig heb gewerkt, zoals Arie Cupé, Joey Schalker en Zjon Smaal. Suzanna Pleiter (uit Balk, red.) is er nu voor de tweede keer bij. Het is fijn om te weten wat je in huis hebt. Niet alleen qua talent, maar ook qua solidariteit, qua groepsgevoel.”

„Nee, nee. Dat was echt wel een heel heldere, duidelijke beslissing. Ik wilde even een jaar niet de planken op. En ik geloof ook niet in mezelf regisseren. Tuurlijk zit je wel eens langs de kant en denk je: o, wat een leuke scène om te spelen! Dat zit nou eenmaal in de aard van het beestje. Maar nee, ik heb er geen spijt van.”

„Daarom heb ik ook zo’n bewondering voor Arie Cupé, met zijn 61 jaar. Er zit een scène in met een gekanteld perspectief van 90 graden. Het publiek kijkt dan van boven op het bankkantoor, en de acteurs spelen op een verticale wand. Arie is de hele zomer op klimwanden bezig geweest, heeft op de kop gehangen en weken getraind om dit te kunnen doen. Ja, petje af.”