De negen levens van 'Door De Wind': hoe Miss Montreal het nummer van Stef Bos na 30 jaar nieuw leven inblies

Een goed lied schrijft zichzelf. Dat zegt Stef Bos (Veenendaal, 1961) in retrospectief over Door De Wind, dat hij al in 1988 op papier zette. Bos was 27 jaar en pas afgestudeerd aan de kleinkunstrichting van Studio Herman Teirlinck, de theateropleiding in Antwerpen.

„In den beginne was er het cabaret”, zegt de zanger, thuis in het Belgische Wachtebeke. „Op de middelbare school in Ede had ik een cabaretgroepje met twee vrienden, later een duo tijdens de lerarenopleiding in Utrecht. In Antwerpen heb ik het cabareteske langzaam losgelaten en is de liedschrijver geboren. Mede dankzij leraren als Johan Verminnen, Raymond van het Groenewoud en Jean Blaute.”

Dat hij op een andere manier begon te schrijven, bewijzen de vele aantekeningen, teksten en demo’s die hij al die tijd bewaarde. „Is Dit Nu Later en Door De Wind zaten in dezelfde reeks. Het waren de eerste nummers waarbij ik voelde dat ik op de stroom van een mededeling zat. Ik verzon die liedjes niet, ze schreven als het ware zichzelf.”

Door De Wind was een cadeau aan zijn moeder Neeltje. „Zij was een zogenaamde DES-moeder, aan wie in de jaren 60 een niet deugdelijk hormonenpreparaat was voorgeschreven. Dat is veel vrouwen fataal geworden. Mijn moeder heeft een aantal miskramen gehad – tussen mijn broer en mijn zus zit 8 jaar, terwijl ze eigenlijk een heel groot gezin wilde. Daarnaast kreeg ze vroegtijdig kanker, gerelateerd aan dat medicijn. Het was onduidelijk hoelang het allemaal nog zou duren en ik wilde iets voor haar maken. Zo van: ‘Kijk mama, deze is voor jou’.”

Een heel persoonlijk liedje dus, in aanpak vergelijkbaar met zijn latere doorbraakhit Papa uit 1991. „Het persoonlijke aspect van Door De Wind heb ik destijds nooit zo gecommuniceerd, omdat ik het in eerste instantie niet zelf zong. Mijn toenmalige vriendin Ingeborg had het idee opgevat om mee te doen aan de voorronde van het Eurovisiesongfestival, ter promotie van een theatertour. We waren allebei net afgestudeerd. Ze hoorde de demo van Door De Wind en vroeg of zij het mocht zingen. Tuurlijk, geen probleem, ik was toch met andere dingen bezig.”

Totaal onverwacht zette Ingeborg de Belgische voorronde in Brussel op haar naam. „Dus moesten we naar de finale in het Zwitserse Lausanne, aangezien Celine Dion het jaar daarvoor had gewonnen.” Voor een Europees miljoenenpubliek stond Stef Bos, vrijwel buiten de spotlights, in het achtergrondkoor. „Ik heb dat hele circus vanuit de verte een beetje kunnen bekijken.”

Wie de beelden terugziet, begrijpt waarom België aan het einde van de avond onderaan bungelde in de einduitslag. „Met alle respect voor mijn toenmalige vriendin, maar het was wat flauwtjes allemaal.”

Dat gold niet alleen voor de presentatie, het zat hem ook in de productie. Die doet nu nogal gedateerd aan. „Technisch was het allemaal dik in orde”, zegt Bos. „De gitarist die op de single meespeelde was een Italiaanse fingerpicking-gast uit Brussel. Echt waanzinnig goed. En percussionist Chris Joris is een van de beste is zijn vak. Maar het geheel was een beetje, hoe moet je het zeggen … gladjes.”

Dat was destijds natuurlijk ook de mode. Luister bijvoorbeeld naar Verlangen, dat Bos in dezelfde periode voor Clouseau componeerde. „Dat was zelfs nog éérder dan Door De Wind, want ik maakte het voor een project met Jean Blaute op de toneelschool. Verlangen was typisch een bedácht liedje, waarbij je de akkoorden volgens een bepaalde volgorde legt. Ik denk dat ik naar een nummer van Christopher Cross zat te luisteren en hoorde: ah, als ik nou die kant op ga, dan kan ik zus en zo verder. De tekst van Verlangen zou ik nu ook niet meer uit mijn strot krijgen.”

Bij Door De Wind ligt dat anders, zegt hij. „Het voldoet aan alle klassieke regels voor een popliedje: binnen de 3 minuten, couplet, refrein, couplet, refrein, brug, nog een keer eroverheen en klaar is Kees. Maar met dit verschil dat Door De Wind, en dat geldt ook voor Is Dit Nu Later,Papa en – iets later – een nummer als Wodka, een soort noodzakelijkheid of urgentie had. Het moest eruit. Als je je hele repertoire bekijkt, dan zie je: dit, dit en dit liedje zijn stappen op weg in hetzelfde thema. Onderweg naar het moment dat je ’m kunt binnentikken. Door De Wind was er zo een. Ik zat niet iets te verzinnen, zoals ik daarvóór nog wel eens deed.”

Zonder alle Songfestival-opsmuk blijft dan ook een ijzersterk liedje over. „Ik heb de eerste demo’s van Door De Wind er nog eens bij gepakt, en wat me direct opviel was het beginthema. Dádada dádada. Een repetitief dingetje, zoals dat ook in Sad Song van Lou Reed zit. Een beetje hemels. Overigens zit het ook, en nu schiet ik helemaal los, in Zwaaien met je onderbroek, zwaaien met je hemd uit Ja Zuster, Nee Zuster (officieel getiteld Schipbreukeling, red.). En in een van mijn favoriete liedjes die ik via mijn 10 jaar oudere broer leerde kennen: If You Were A King van The White Plains.”

Het was ook dankzij Door De Wind dat hij een platencontract kreeg voor zijn solowerk. „Ingeborg wilde graag Is Dit Nu Later opnemen als nieuwe single. Maar Hans Kusters, de muziekuitgever, hoorde mijn demo’s en zei: ‘Alles goed en wel, maar we moeten een plaat met jóú doen.’ Tot dat moment was ik daar niet mee bezig geweest. Ik dacht: dat komt wel als ik een jaar of 35 ben.”

In 1990 verscheen zijn eerste album. Maar het zou nog jaren duren voor hij Door De Wind op zijn eigen setlist zette. „Door die associatie met het Songfestival heb ik het zelf bijna nooit gezongen. Afgezien van een tour in 1994 of ’95, waarbij ik het inleidde met een verhaal waarin ik de draak stak met Eurosong. Het is daarna nooit meer op mijn vizier geweest.”

Totdat Stef Bos, nadat hij tweemaal eerder voor de eer had bedankt, in 2020 te zien was in het televisieprogramma Beste Zangers. ,,Natuurlijk waren er veel mensen die dachten: doe jíj daaraan mee, Bos? Wat mij uiteindelijk over de streep trok, was gut feeling. Intuïtie. Het was niet zo dat mijn carrière uit het slop getrokken moest worden of dat het onderdeel was van een strategie. Absoluut niet. Maar ze hadden ook Diggy Dex gevraagd, en Milow. En ik dacht: dat kan wel eens heel gezellig worden met al die songwriters aan boord.”

Pas in het vliegtuig naar Ibiza, waar Beste Zangers wordt opgenomen, maakte hij kennis met Sanne Hans, alias Miss Montreal. Een kennismaking die aan de hotelbar een vervolg kreeg tot in de kleine uurtjes. En die een dag later, bij de eerste tv-opnamen, zou leiden tot een nieuw hoofdstuk in beider levens.

Net als Ingeborg begon Miss Montreal haar uitvoering van Door De Wind klein en ingetogen. Maar halverwege het eerste couplet veranderde haar versie in een rauwe powerballad die tijdens het refrein tot een apotheose kwam. „Ik vergeet nooit meer hoe Sanne opeens dat nummer uit zijn ketens zong”, zegt Bos. „Zij baseerde zich op die ontblote versie van mij, alleen aan de piano. Maar ze had tegen bandleider Mark Fisser gezegd: dáár wil ik eruit knallen. En met zo’n aanwijzing weet hij wel raad.”

Bos werd volledig overvallen door zijn eigen compositie. „Het kwam als een boemerang terug. Ken je Nothing Compares 2 U van Prince? Ja, denk je dan, goed liedje. Totdat Sinéad O’Connor het zingt, of Jeff Buckley. Dan opeens hoor je: fuck, wat een goeie song is dit.”

Een week na de tv-uitzending kwam Miss Montreal de Top 40 binnen, om daar vervolgens bijna een half jaar in te blijven staan. Met een 20ste plaats was ze de hoogst genoteerde vrouw in de Top 2000 van 2021. Niet gek voor een liedje dat 32 jaar eerder nog 19 concurrenten moest laten voorgaan in de finale van het Eurovisiesongfestival.

„Het succes van Door De Wind spot met alle wetten van de tijd waarin wij leven”, zegt Bos. „Waarin het maken van een succesvol liedje bijna een wetenschap is, een strategie. Ik heb op dat vlak helemaal de boot gemist. En dan komt er ineens zo’n Sanne Hans, die met haar Janis Joplin-strot dat nummer een nieuw leven geeft. Het had geen rode loper, geen open deur. Maar dat liedje sneakte zo door een tochtgat onze tijd binnen. Niemand die het zag aankomen.”

De tekst, al dan niet toegeschreven aan Miss Montreal, duikt sindsdien veelvuldig op in rouwadvertenties. Net als Papa biedt Door De Wind troost in het diepste verdriet: beide nummers staan hoog in de Uitvaartmuziek Top 100. „Mijn broer vergeleek laatst de Spotify-cijfers en merkte droogjes op: ‘Nou, mama is papa voorbij hoor’. Da’s dan wel weer goed, hè?”