‘Train dreams’: een topfilm op Netflix. Adembenemend mooi ★★★★★

Soms geeft een film je al vanaf minuut 1 het gevoel dat hij helemaal juist zit. Het poëtische Train dreams op Netflix, een meditatieve en broze parel over een man en het geluk dat hem als bij wonder zomaar in de schoot valt, is helemaal zo’n film. Ook als hij dat geluk even abrupt weer kwijtspeelt.

Ergens begin 20ste eeuw laat de zwijgzame Robert Grainier (een ingetogen Joel Edgerton) zich voeren naar waar het seizoenswerk hem brengt. Bomen kappen, stammen verzagen. Soms mastodonten van wel 500 jaar oud. Hij helpt mee de eerste spoorwegbruggen aanleggen, die dwars over diepe valleien gaan en een traject met tientallen kilometers verkorten. Het is werk voor muscles for hire in een wereld die volop verandert. Ook al is Grainier zo’n kerel die er vast van uitgaat dat voor hem alles gewoon bij het oude zal blijven.

Hij belandt toch in een andere wereld wanneer hij Gladys ontmoet (The brutalist-actrice Felicity Jones). Na 3 maanden zijn ze hecht als een getrouwd stel. „Er is enkel nog een ceremonie nodig om het te bewijzen.” Met keien leggen ze in het gras de omtrek van hun huis, alsof het er al staat. De liefde die ze bij elkaar vinden voelt even bijzonder als vanzelfsprekend. Je wil ze als kijker onder een stolp zetten om ze te koesteren en te behoeden voor de wereld buitenaf.

Train dreams, gebaseerd op een novelle van Denis Johnson, vertelt in een oogstrelende fotografie een verhaal dat op het eerste gezicht weinig opzienbarend is. Het mag intens voelen wat de twee bij elkaar vinden, maar regisseur Clint Bentley houdt het sober, nooit wordt het suikerzoet.

Bentley schreef het scenario samen met Greg Kwedar – de twee maakten in maart kans op een Oscar voor Sing Sing, het bijzondere gevangenisdrama dat Kwedar regisseerde. Ook nu weer weten ze een intieme kijk te plaatsen in een groter plaatje.

Edgerton, wel vaker met weinig woorden fenomenaal in kleinschalige films zoals Loving, is een van de beter bewaarde geheimen uit Australië. Achter zijn bonkige voorkomen en forse baard weet hij een inborst te bewaren die vertrouwen inboezemt. Jones, die Gladys tonnen generositeit geeft, moet het meteen aan zijn blik hebben gemerkt. De twee tillen het hele idee van chemie naar een indrukwekkend niveau.

De omwenteling waartegen deze wondermooie film zich tegen afspeelt, vindt subtiel zijn weg naar de voorgrond – bijlen worden ingewisseld voor kettingzagen, in de verte duikt een betonnen brug op. „We hebben geen idee hoe elk draadje waaraan we trekken een effect heeft op het grote plaatje”, verzucht een oudere man (William H. Macy in een ontroerend rolletje), alsof hij als enige in de gaten heeft dat de mens te dicht bij de zon wil vliegen. „We zijn kinderen die bouten uit het reuzenrad trekken en denken dat we goden zijn.”

Met Train dreams kijkt Bentley naar de vergeten mens in de marge van de Grote Geschiedenis en verdriet dat de ander ontgaat. Een score van minzame violen en de plechtige vertelstem van Will Patton doen precies wat ze beogen.

Er is geen ontkomen aan de melancholische onderstroom die door zowat elke scène vloeit. In beelden die doen denken aan de films van Terrence Malick komt het wonder van de natuur in beeld. Train dreams gaat over het koesteren van iets wat groter is dan je kunt bevatten, of dat nu een liefde is dan wel het onwezenlijke mirakel van deze planeet. Hoe je iets zomaar kunt kwijtspelen als je er achteloos mee omspringt.

„In het bos is alles belangrijk, de kleine insecten en de rivier, de dode boom zowel als de levende”, klinkt het aan het einde. „Er moet iets zijn dat we daarvan kunnen leren.” Vergeet voor even die wereld buiten, leg die smartphone ver weg. Laat je meevoeren door een van de mooiste films van het jaar.