Jantien (60) deed mee aan een van de eerste seizoenen van Wie is de mol? ‘Jammer dat kandidaten niet meer worden afgeknepen’

‘Dit lijkt me echt vreselijk’, was wat LC-journalist Jantien de Boer (60) uit Skingen dacht toen ze in 2001 Wie is de Mol? voor het eerst zag. Maar toen ze de afleveringen bleef kijken en er een opdracht voorbijkwam met een fanfare, veranderde haar mening. „De groep had zo’n lol met elkaar.”

In de finaleaflevering van dat seizoen deed toenmalige presentator Angela Groothuizen een oproep: wil je ook meedoen? Ja, dacht Jantien. Dus schreef ze een brief. Net als ruim 6000 andere mensen.

Waarom werd haar brief eruit gekozen? „Omdat ik het woord ‘uitdaging’ niet gebruikte.” Anton Jongstra (58), destijds eindredacteur van Wie is de Mol?, kan dat toelichten. „In bijna elke brief stond dat mensen het een uitdaging zouden vinden om mee te doen. Maar je wordt er zo moe van als je elke keer dezelfde argumenten leest.”

Daarom werden brieven waar het woord in stond, aan de kant gelegd. Gevolg was dat er nauwelijks brieven overbleven, dus werd het aantal keer ‘uitdaging’ in een brief opgeschroefd naar twee en later naar drie keer. „Uit wat Jantien schreef, bleek gewoon dat zij de perfecte kandidaat was.”

Elk seizoen doen er tien deelnemers mee aan Wie is de Mol?, negen als kandidaat, een als Mol. Aan de kandidaten de taak om de Mol te ontmaskeren. Die probeert de opdrachten te saboteren waardoor er geen geld wordt verdiend. Gedurende het seizoen vallen er kandidaten af. De eerste vier seizoenen waren met onbekende Nederlanders. Daarna waren de kandidaten BN’ers.

Jantien deed mee aan het derde seizoen van Wie is de Mol?, dat was in 2002 te zien op televisie. Ze was kandidaat en schopte het tot de finale, maar won die niet. Na de uitzendingen ontstond er een vriendschap tussen haar en Anton. Anton komt oorspronkelijk uit Wijckel. Dat beiden Fries zijn, schepte een band. Inmiddels woont Anton ook in Skingen, omdat er een huis vrij kwam en hij wist dat het er leuk wonen was door Jantien.

„Of ik Mol wilde zijn, is mij nooit gevraagd. Ik had het denk ik ook niet gewild. George (Langenberg, red.) was bij ons de Mol en hij was echt supergoed. Beter dan hij had ik het niet kunnen doen”, zegt Jantien. In een interview met het AD noemt Angela Groothuizen hem een kunstenaar. Volgens Anton wordt hij nog steeds gezien als een van de beste Mollen ooit.

Wat maakte hem dan zo goed? „Hij deed een aantal dingen die we niet hadden afgesproken, waardoor hij heel veel risico liep en het programma ook. Maar dat pakte allemaal heel erg goed uit”, vertelt Anton.

George deed bij elke executie, het moment dat een kandidaat naar huis moet, alsof hij erg zenuwachtig was. Daarom namen Jantien en haar medekandidaten hem nooit serieus. „We hadden een beetje mededogen met hem, maar ondertussen was hij meedogenloos voor ons.” George gooide bijvoorbeeld zo’n 15.000 euro uit de pot weg, zonder dat iemand het door had.

Het jubileumseizoen van Wie is de Mol?, waar vijf oud-kandidaten en vijf oud-Mollen aan meedoen, speelt zich af in Portugal. Het land waar ook het seizoen van Jantien is opgenomen. „Het is een soort echo van wat je zelf hebt meegemaakt.”

„De beelden zijn nu veel mooier. Toen wij er een seizoen maakten, had je nog geen drones. Wij moesten het doen met een vliegtuigje om luchtbeelden te maken. Maar die maakte best wat geluid, dus dat was ook niet ideaal”, vertelt Anton.

Hoe Jantien verder naar het seizoen kijkt? „Ik vind alle seizoenen van de laatste tijd niet wreed genoeg. Toen ik naar de eerste aflevering keek, was ik even bang dat ze niemand naar huis zouden sturen bij de eerste executie. Dat had ik echt heel erg gevonden. Maar gelukkig ging er wel iemand naar huis.”

Wie is de Mol? moet volgens Jantien grimmig zijn. „Als het te gezellig wordt, dan moet je gewoon als groep ineens een afgrond in flikkeren. Wij mochten weinig bagage mee, sliepen soms onder een soort hunebed en ik heb op een vliegtuig gestaan als opdracht. Dat zie ik niet zo bij de seizoenen met de BN’ers.” Ze vindt het jammer dat de kandidaten nu „minder worden afgeknepen. Dat ze het knusser hebben, minder op het punt van huilen staan”.

Maar dat heeft een reden, zegt Anton. In Zuid-Afrika (seizoen 13, red.) sprong Janine Abbring van een waterval en verbrijzelde ze een rugwervel. „Daar was ik toen bij. We zijn daarna wel een beetje voorzichtig geworden. Kandidaten denken toch van: ‘Ja, het is voor een tv-programma, dus het zal wel goed zijn’. Ze nemen meer risico dan dat ze in het echte leven zouden doen. Ik heb het seizoen daarna daar wel last van gehad.”

Anton werkte voor de eerste veertien seizoenen van het programma. Wat is volgens hem nou een echte Wie is de Mol?-opdracht? „Dan denk ik terug aan mijn seizoen in Mexico in 2008. We hadden toen opeens een gat in de spellen, omdat we een spel hadden bedacht dat niet door kon gaan. We hadden twee dagen om iets nieuws te bedenken.”

Op een terras in Mexico City ontstond het idee voor een vervangende opdracht. „We begonnen op te noemen wat voor opdrachten we hiervoor hadden gehad, we waren een dag of zeven onderweg op dat moment. Na het derde spel wist ik het al niet meer en dacht toen: dit is een opdracht.” Aan de kandidaten de taak in chronologische volgorde een voor een de opdrachten op te noemen, totdat iemand een fout maakte. Diegene moest er dan uit en dan begon het riedeltje opnieuw. Maar er was een twist.

„Toen ze klaar waren, veinsden we een technische fout en zeiden we dat het opnieuw moest. Toen hebben we exact hetzelfde spel nog een keer gedaan. Je zag de kandidaten kijken zo van; hè, maar we hebben het toch net al gedaan?” De kandidaten kregen eigenlijk de kans om het beter te doen dan de eerste keer. „Maar ze deden het net zo fout. En dat kwam door de Mol.”

„Later zei Edo Brunner, de winnaar van dat seizoen, tegen mij dat hij door die opdracht wist wie de Mol was.” Dat was in dat seizoen Dennis Weening. Hij wordt volgens Anton vaak vergeleken met George, omdat ze hetzelfde type Mol zijn. Weening zit nu ook in het jubileumseizoen. „Je ziet aan hoe hij reageerde op opdrachten en vragen dat hij nog steeds van binnen een Mol is. Maar zelf zou ik hem nu niet een Mol hebben gemaakt.” De programmamaker denkt dan ook niet dat hij de Mol is, maar denkt wel dat de saboteur tussen een van de oud-Mollen zit.

In seizoenen waar hij niet meer als eindredacteur bij betrokken was, heeft Anton een paar keer de Mol herkend. „Dat kwam echt omdat ik dan dingen zag die met productie te maken hadden. Zoals in seizoen 18, toen het programma in vijf verschillende landen begon. Dat wisten de kandidaten toen zelf nog niet. Totdat Jan Versteegh via de telefoon aan Ruben Hein vroeg: ‘Waar in Kyiv zit je dan?’”

Ruben Hein sprak toen de voor Wie is de Mol?-fans legendarische zin: ‘Ik zit niet in Kyiv vriend’. Zo wisten de kandidaten dat ze allemaal in een ander land zaten. „Dat is ook wat je als programmamaker wil, dat de kandidaten daar zelf achterkomen en niet dat presentator Art Rooijakers hen dat vertelt. Ik vond het raar om op dat moment Kyiv te noemen in die vraag. Dus ik dacht: dat is instructie geweest van de productie. Dus Jan is de Mol.” En dat bleek ook zo te zijn. „Maar ik heb er ook heel vaak naast gezeten. Dat ik de Mol niet goed had.”

Wat is nou het succes van het programma? „Je zit te kijken naar een whodunit zonder script. Het enige dat wij als makers erin stoppen, zijn natuurlijk die spellen. De acteurs die je ziet, zijn dan de kandidaten. Die doen ook maar wat. Dat maakt het gewoon leuk om te kijken”, vertelt Anton. Volgens Jantien creëren de programmamakers „een soort laboratoriumopstelling waarin je ratjes laat rondrennen”.

„Ik denk niet dat ik nog een keer mee zou doen. Ik ben nu ook wel een beetje oud. Dan wordt het een soort bejaardenmol”, zegt Jantien. Anton: „Ik heb nooit mee willen doen en dat wil ik nog steeds niet. Het lijkt me verschrikkelijk. Om te overleven moet je de Mol vinden en daar zou ik dan heel erg mee bezig zijn, ik snap niet waarom de kandidaten allemaal zo gezellig doen. Ik zou het ook niet kunnen, omdat je afhankelijk bent van de agenda van iemand anders. En ik zit liever aan die kant.”