Aanval van 'Reichsbürger' op Bundestag in Duitsland verijdeld. Hoe groot is de dreiging in Nederland eigenlijk?

Tijdens de Reichsbürger Razzia vielen woensdagochtend vroeg ruim drieduizend terrorismebestrijders binnen in 137 woningen. De politie hield tientallen verdachten uit rechts-extremistische hoek aan; leden van de beweging van zelfbenoemde Rijksburgers, die de legitimiteit van de Bondsrepubliek Duitsland (1949-heden) niet erkennen. Ze weigeren belastingen te betalen, verzamelen massaal illegale wapens, zijn voor aanslagen en staan bekend om hun racistische complottheorieën. Het doel: de Duitse Bondsrepubliek afschaffen en een staat opzetten naar voorbeeld van het Duitse Rijk zoals dat in 1871 (tot 1945) werd gesticht.

Hun plan doet denken aan het bestormen van het Capitool in Washington in januari 2021, maar maanden daarvoor had Duitsland zo’n revolutiepoging gezien. Virusontkenners en nationalisten van oppositiepartij ’Alternative für Deutschland’ (AfD) trokken samen op met aanhangers van Poetin en Trump en de politie kon ternauwernood verhinderen dat het parlement werd ingenomen.

Pogingen om de Tweede Kamer te bestormen zijn er nog niet geweest, hoewel er af en toe geluiden in die richting klinken. Forum voor Democratie-Kamerlid Gideon van Meijeren riep op het parlement te bezetten en de regering ten val te brengen, waarbij doden konden vallen.

Daarachter ligt het idee bij een groep Nederlanders dat de regering onder het mom van bijvoorbeeld coronamaatregelen een sinistere Great Reset in petto heeft. Volgens terrorismebestrijder NCTV groeit het aantal anti-overheidsactivisten dat vreest dat de Staat contant geld en bezit wil afschaffen, immigratie door de strot duwt en burgers tot slaven wil maken. Sommigen willen daarom ’heerser worden over zichzelf’. Ze weigeren belastingen of boetes te betalen. Op internet circuleren filmpjes van soevereinen die blauwe enveloppen retour afzender sturen. In Nederland krijgt de Belastingdienst te maken met een stortvloed van dergelijke opzeggingen. Ondernemer Ronald Heister bood online cursussen aan over hoe je je als ’vrijgeborene’ kunt losmaken van de samenleving.

Hij maakt zijn luisteraars wijs dat de overheid 1,5 miljoen euro heimelijk voor hen bewaart, een ’geboortetrust’ die opeisbaar is.

Zelfbenoemde ’soevereine burgers’, ’zelfeigenaars’ of ’autonomen’ beperken de revolutie tot zichzelf en blijven geweldloos. Maar sommigen voorzien een instorting van de maatschappij als de bevolking de tirannie niet meer pikt. Net als veel ’preppers’, die alles in huis hebben voor een ramp of instorting van de maatschappij. Wapenbezit is dan een logische stap. En een kleine groep wil de instorting een handje helpen.

Dat zijn ingrediënten voor escalatie, zegt extremisme-expert Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden. Veel mensen voelen in deze jaren twintig de constante dreiging van allerlei crises. „Het gebrek aan vertrouwen groeit en dat uit zich in milde en harde varianten.”

Ook in de Lage landen kan het flink uit de hand lopen. In september begon Yannick L. te schieten toen de politie zijn deur uit de sponningen blies bij een inval. De politie schoot terug en Yannick overleed. In huis trof justitie een enorm wapenarsenaal. De hoogbegaafde L. stond op de terroristenlijst en zag zichzelf als ’soeverein burger’. „Een vrij man, een soeverein mens, zorgt voor zichzelf en rekent niet op een ander om datgene te beschermen dat hem het dierbaarst is”, schreef V. in een manifest van dertig kantjes. „Eens deze logistieke machine tot stilstand komt, valt alles als een kaartenhuisje in elkaar. Dan zijn we letterlijk in een Walking Dead-scenario aanbeland, waarbij hongerigen als verdwaasde en hersenloze zombies over de velden zullen dolen.”

Toch ziet deze beweging in Nederland er heel anders uit dan in Duitsland, zegt Van Buuren. De Rijksburgers hebben heimwee naar de tijd van der Kaiser en rijkskanselier Otto von Bismark.