De BBB, met voorop fractieleider Caroline van der Plas, is trots op wat de partij 'voor de regio' heeft binnen gehengeld. Foto: ANP/Robin Utrecht
De coalitie zocht in de Voorjaarsnota naar cadeautjes voor ‘het land’. De BBB betaalt die voor ‘de regio’ met de Lelylijn-miljarden.
Er was, stelde BBB-leider Caroline van der Plas na een nachtje doorhalen, al ,,genoeg chagrijn’’ in het land. Ze hoopte nu op een beetje ,,trots’’, omdat PVV, VVD, NSC en BBB lieten zien: we kunnen het wél.
Op het nippertje wendde de coalitie een crisis af. Na moeizame maanden waarin voor de vier partijen meer mislukte dan slaagde, hopen de partijleiders dat hun uitonderhandelde Voorjaarsnota voor een ommezwaai gaat zorgen.
In het land én in de politieke arena. De vier partijen schoven maandenlang alle moeilijke beslissingen voor zich uit, bang om knopen door te hakken.
De partijen gingen all-in
De Voorjaarsnota, een tussentijds ingrijpen in de lopende begroting en vaak een abc’tje, werd zo verheven tot een tweede coalitie-onderhandeling. De partijen gingen all-in; zou het nu mislukken, dan volgden verkiezingen.
Dat dreigement verenigde de coalitie gek genoeg ook. In de dik 25 uur dat ze met elkaar opgesloten zaten op het ministerie van Financiën was de aanstaande stembusgang de motivatie om er uit te komen.
Zou het mislukken, dan stonden PVV, VVD, NSC en BBB met lege handen tegenover de kiezer. Van alle gedane beloften kwam door het gekissebis nog maar weinig terecht. En de kiezer, zie je aan de peilingen, wil geen woorden, maar daden.
Om de kiezer te heroveren, haalde de coalitie in de nacht van dinsdag op woensdag een beproefd recept van stal: iedere partij mocht haar eigen cadeautjes uitzoeken. Met deze traktaties hopen ze dat de kiezer hen weer omarmd.
De PVV koos voor het bevriezen van de huren in de sociale huur en het verhogen van de huurtoeslag, de VVD voor het verder versterken van Defensie. NSC gaf de cadeaus door aan de lagere overheden. De BBB koos voor landbouw en ‘de regio’, met miljardeninvesteringen in wegen en spoor.
De coalitie liet ook veel liggen. Noodzakelijke miljarden voor de moeilijkste en langstlopende dossiers – stikstof, natuur en klimaat – schuift de coalitie door naar Prinsjesdag.
Caroline van der Plas (BBB) staat de pers te woord bij het ministerie van Financiën. Foto: ANP/Robin Utrecht
Lelylijn-potje opgeofferd
Hoe de ‘succesjes’ van de vier partijen moeten worden betaald, daarover zwegen de partijleiders woensdag. Alleen BBB-voorvrouw Caroline van der Plas was eerlijk over een deel van de dekking: zij offert de 3,4 miljard euro voor de Lelylijn op om te investeren in wegen en spoor in het noorden en oosten van het land.
Groningen, Drenthe en Overijssel krijgen hun gewenste Nedersaksenlijn, een spoorlijn tussen Groningen, Emmen en Enschede. De lijn kost 1,9 miljard euro. Er gaan nog honderden miljoenen euro’s naar het verbeteren van het spoor bij Meppel en het veiliger maken van N-wegen in Overijssel.
‘Fryslân’ krijgt een fractie van de Lelylijn-gelden. Na jaren van lobby kan ook de sluis bij Kornwerderzand worden verbreed, voor 375 miljoen euro. Het is een langgekoesterde wens van bedrijven en overheden in het IJsselmeergebied.
Draai van coalitie
De Tweede Kamer besloot in december om van de Lelylijn-gelden af te blijven. Het kabinet deed toen al een poging om geld van de Lelylijn over te hevelen naar de Nedersaksenlijn. Coalitiepartijen NSC en BBB gingen daar toen voor liggen en het hele parlement stemde met de twee fracties mee.
NSC’er Olger van Dijk, groot pleitbezorger van de Lelylijn, zegt dat ,,het eerlijke verhaal’’ nu is dat het geld door een ,,volgend kabinet zal moeten worden geregeld’’. Zijn NSC heeft het verzet opgegeven omdat het de snelste manier was om op andere plekken iets te bereiken, aldus Van Dijk. ,,Ik denk dat het aan het Noorden goed uit te leggen is.’’
Die woorden zeggen misschien wel alles over hoe de coalitie in de wedstrijd zit: ze wíl nu aan haar achterban laten zien dat ze voor hen werkt, voor het een volgende keer wél te laat is.
