Wat is Sinterklaas nu eigenlijk? Vooral een kinderfeest, zoals tegenwoordig steeds vaker wordt verkondigd? Of een feest voor alle leeftijden?
Een feest voor volwassenen is Sinterklaas in ieder geval eeuwenlang geweest. Getuige de vele Sinterklaas-legendes, die meestal betrekking hebben op de talrijke wonderen die hij als bisschop van Myra zou hebben verricht.
Zoals de legende over een verarmde vader die de bruidsschat van zijn drie dochters niet kon betalen waardoor zij niet konden trouwen en in de prostitutie zouden belanden. Sinterklaas, dat vernemende, strooide een aantal nachten ongezien samen met Zwarte Piet geldstukken in hun huis waardoor ze alsnog uitgehuwd konden worden.
Volgens veel auteurs is de oppervlakkige eenvoud van legendes als deze verraderlijk want ze staan vol symbolen. Voor een goed begrip ervan is psychologische duiding noodzakelijk. De diepere betekenis laat zich slechts blootleggen door ze als liefdes- of sekssymbolen te begrijpen.
Een kind in een badkuip op het vuur (= de vrouw is zwanger)
Zoals in deze legende: ‘Toen een waardin, bij wie Sint Nicolaas in Myra zijn intrek had genomen, hoorde dat haar gast tot bisschop was benoemd, was ze net bezig haar kind in bad te doen. De badkuip stond op het vuur. Als reactie op het bericht ging ze naar de kerk om de mis bij te wonen en vergat haar kindje. Aan het einde van de mis schoot haar plotseling te binnen dat het kind met de badkuip en al nog op het vuur stond en rende ze in paniek naar huis. Hoewel het water het kookpunt had bereikt, bleek het kind ongedeerd. Dankzij de bescherming van Sint Nicolaas’.
Om met zo’n verhaal uit de voeten te kunnen, moet je psychologisch de diepte in. Dan kan het een verhaal zijn over schuldgevoel, over ‘egoïstische’, niet rekening met anderen houdende seksualiteit.
Het kind in het badwater staat voor het kind in het vruchtwater, in de baarmoeder. En het gaan naar de kerk staat voor seksuele gemeenschap (denk aan de uitdrukking ‘voor het zingen de kerk uit’). De hoogzwangere moeder heeft seksuele gemeenschap gehad en is daarin zo opgegaan dat ze de verantwoordelijkheid voor het kind in haar buik even helemaal vergeten was. Daarover voelt ze zich schuldig en het is vanwege dat schuldgevoel dat Sint Nicolaas ervoor zorgt dat er toch een gezond kind uit het badwater (= vruchtwater), wordt geboren.
De driftgedreven Piet staat onder toezicht van de oudere, wijze Sinterklaas
Uit zulke legendes laat zich afleiden wat Sinterklaas en zijn knecht Piet dieptepsychologisch nu eigenlijk symboliseren. Ze zijn de twee gezichten van menselijke liefdesrelaties, namelijk ‘driftgedreven’ seksualiteit en emotionele betrokkenheid of verantwoordelijkheid.
De driftgedreven Piet staat onder toezicht van de oudere, wijze Sinterklaas. Samen geven ze uitdrukking aan het feit dat liefde en seksualiteit aan de ene kant plezier, lust en genot (mogen) betekenen maar aan de andere kant scheppen ze ook verantwoordelijkheden, zowel ten opzichte van een eventueel kind als van een partner.
Het duo Sint en Piet is als het ware een waarschuwing tegen het gebruiken van een ander uitsluitend ter bevrediging van de eigen lusten.
Waarmee het geven van een Sinterklaasgeschenk, een surprise waarvoor moeite is gedaan, vanuit de gever de diepere betekenis heeft van: ‘Ik geef aan jou, want ik geef om jou’.
