Stop met roken want het is geen loterij met maar één hoofdprijs | opinie

Ik heb er niet altijd tijd voor in mijn spreekuur, dat echte gesprek van mens-tot-mens, dat gesprek over leefstijl. De vrouwen die ik zie, komen ook niet naar me toe om hierover te praten. Ze komen voor een diagnose, een oplossing voor een klacht, een geruststelling dat kanker niet terug is. Ze komen niet om aan het werk gezet te worden door de dokter. Of toch wel?

Vrouwen die ik wel spreek over hun leefstijl, roken (of vapen) of overgewicht, vertellen me soms dat ze al jaren proberen om hier verandering in te brengen. Met pleisters, kauwgom, abrupt stoppen, diëten en sportabonnementen, maar dat er onder de streep niets verandert.

Misschien waren ze niet altijd even gemotiveerd, maar in ieder geval gemotiveerd genoeg om het te proberen. En vaker ook echt gemotiveerd genoeg om het verschil te maken. Maar het is dus niet (genoeg) gelukt. Of daarna weer misgegaan.

Waarom ik dan toch met vrouwen het gesprek aanga over hun leefstijl? Omdat het belangrijk is voor gezondheid en welbevinden, ook als mensen in het ziekenhuis al bekend zijn voor een aandoening. Of juíst omdat ze al bekend zijn met een (leefstijl)aandoening.

Overgewicht en roken leiden tot meer risico op het ontwikkelen van ziektes in veel verschillende organen, ziektes die behoren tot mijn vakgebied, maar ook tot dat van mijn collega’s.

En roken is geen lotto met maar één hoofdprijs. Rokers, zelfs mee-rokers, hebben een sterk verhoogd risico op longkanker, maar daarnaast ook op chronische longklachten en een hartinfarct. Hier hebben de meesten wel van gehoord, al is het niet iets waar je dagelijks bij stil wil staan.

Maar wat te denken van een slechtere wondgenezing na een operatie, of dat het lichaam het HPV-virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt minder goed opruimt bij rokers? Dit is voor de meeste mensen in mijn spreekkamer veel minder bekend, maar daardoor niet minder belangrijk.

Als je als (jonge) vrouw naar de gynaecoloog verwezen wordt na een afwijkend uitstrijkje, dan ligt er bijna altijd een HPV-virusinfectie aan ten grondslag. Het is een infectie die het lichaam moeilijker opgeruimd krijgt als je roker bent. De kans dat dit niet (zo snel) lukt en het virus problemen kan veroorzaken, is bij rokers echt groter dan bij niet-rokers.

Bij een afwijkend uitstrijkje volgen onderzoeken en soms ingrepen en (langdurige) controle. Stoppen met roken geeft je de mogelijkheid zelf iets te doen aan je eigen herstel en gezondheid. Het geeft je lichaam de kans het virus beter aan te vallen en op te ruimen. Zo kan een verwijzing naar het ziekenhuis ook dienen als wake-upcall.

We leven in een maakbare tijd, zo voelt het althans, ook wat betreft gezondheid. We kunnen steeds meer en ook steeds meer behandelen. Sinds 2009 is de HPV-vaccinatie opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Een vaccinatie die ervoor zorgt dat als je het echte virus later tegenkomt, je lichaam dit heel effectief kan opruimen.

Het percentage kinderen dat gevaccineerd wordt, ligt jammer genoeg nog steeds maar rond de 60 procent. Informatie is ook hier denk ik het sleutelwoord. Maar ook het feit dat baarmoederhalskanker (gelukkig) voor veel mensen als een ver-van-mijn-bed-show voelt, iets dat anderen treft, maar niet je eigen kind.

Daarom vind ik het belangrijk mijn patiënten bewust te maken en vooral ook naast ze te gaan staan. En gelukkig word ik hierin gesteund door de reacties van mijn patiënten, die aangeven dat ze blij zijn met het zetje dat ik ze geef.

En ook in landelijke enquêtes zoals die van de Nederlandse Federatie van Kankerorganisaties afgelopen jaar lieten patiënten blijken dat ze zelf nadenken over hun leefstijl en wat ze zelf kunnen doen. En dat ze het daarom fijn wanneer een hulpverlener een gesprek hierover met ze aangaat. Positief!

Hopelijk leidt de uitleg, en daarnaast de wetenschap dat je zonder pilletjes en behandelingen je gezondheid kunt verbeteren, ook tot meer motivatie, en is die dit keer voldoende om de gedragsverandering ook echt vol te houden. Dan zorgen we samen voor preventie. Preventie van erger voor deze aandoening. En preventie van andere aandoeningen in de toekomst. Dat is het mooiste wat er is. Daarvoor ben ik dokter geworden.

Natuurlijk mag je ook keuzes maken die niet verstandig zijn voor je gezondheid. Maar ook die keuze kan je pas bewust maken als je goed geïnformeerd bent. Laten we in plaats van de grijze rook van het roken dus streven naar de witte rook van het Vaticaan, de witte rook van het samen eens zijn over een oplossing.