Studenten voor de Universiteitsbibliotheek tijdens de KEI-week in 2021. Foto: Nienke Maat
De Rijksuniversiteit Groningen wil de komende jaren minder buitenlandse studenten, maar het doel is niet om een kleinere universiteit te worden. Dat zegt bestuursvoorzitter Jouke de Vries van de RUG die rekening houdt met krimp.
„Ik denk dat we als RUG nu de optimale omvang wel hebben bereikt. Doel is nu vooral consolideren, het behouden van onze positie met goed onderzoek en onderwijs”, zegt De Vries.
Dat laatste, de huidige omvang behouden, zal volgens hem nog best lastig worden gezien de demografische krimp van Nederlandse studenten en de nieuwe plannen om de instroom van buitenlandse studenten drastisch te verminderen. Bijna een derde van alle nieuwe bachelor-studenten aan de 14 Nederlandse universiteiten was vorige jaar buitenlands. In Groningen begonnen 1982 internationals aan de RUG, dat was al 12 procent minder dan in het studiejaar ervoor.
Donderdag presenteerde De Vries als interim-voorzitter van Universiteiten van Nederland (UNL) een plan van maatregelen waarmee ze de instroom van die internationale studenten wil beperken. Belangrijkste onderdeel van dit zelfregie-plan is dat de universiteiten alle grote bacheloropleidingen ook in de Nederlandse taal gaan aanbieden.
Studies tweetalig aanbieden
Nu nog is 30 procent van al die studies alleen Engelstalig. Door studies tweetalig aan te bieden, kunnen universiteiten anders dan nu een limiet – numerus fixus – stellen aan het aantal studenten voor de Engelstalige opleiding. „Op die manier kunnen we de instroom beperken”, zegt De Vries.
De RUG telt 36.000 studenten, waarvan in totaal zo’n 9400 buitenlanders die een bachelorstudie volgen. De Vries vindt minder buitenlandse studenten en minder Engels als voertaal in de collegezalen nodig omdat de toegankelijkheid van het hoger onderwijs voor Nederlandse studenten onder druk komt te staan. Ook komt volgens hem de Nederlandse taalvaardigheid in het gedrang en hebben sommige steden grote problemen met de studentenhuisvesting.
Staf is ook internationaal
Directeur onderwijs bij de RUG Rutger Klein Nagelvoort voorziet nog wel knelpunten rondom de wens tot minder Engels in de collegezalen. „Zo’n 40 procent van de staf van de RUG is internationaal, je kunt niet zomaar een studie Nederlandstalig maken.”
Klein Nagelvoort wijst daarbij vooral op de faculteit science and engineering, waarbij Engels de leidende taal is. Dat geldt volgens hem ook voor economie en bedrijfskunde. „Wil je daar ook Nederlandstalige colleges dan heb je een extra staf nodig en dan wordt het duurder.”
De RUG onderzoekt momenteel welke opleidingen straks tweetalig worden aangeboden. Het gaat dan vooral om studies op het gebied van economie, psychologie en bestuurskunde, die als het aan de directeur onderwijs ligt zeker meer dan 175 studenten tellen. De verwachting is dat die opleidingstaalwijzigingen vanaf het collegejaar 2025-2026 in werking treden. „We proberen toch ook zoveel mogelijk Engelstalig te houden. Dat wil de regio ook, omdat ze dat een toegevoegde waarde vindt. Bovendien komen sommige Nederlandse studenten juist naar ons omdat wij een studie in het Engels hebben.”
De RUG zal in ieder geval de opleiding Farmacie voortaan alleen nog maar in het Nederlands aanbieden, aldus De Vries. Dat zet niet meteen zoden aan de dijk, want volgens De Vries trok die studie al relatief weinig internationale studenten.
‘Al lichte daling internationals zichtbaar’
Wat volgens hem wel helpt is dat de RUG is gestopt met het actief werven van buitenlandse studenten. „En we hebben vorig jaar al tegen internationals gezegd dat ze beter niet naar Groningen kunnen komen om te studeren als ze voor 1 augustus nog geen kamer hebben.” Buitenlandse studenten zijn gewend aan het wonen op een campus, maar die huisvestingscultuur heeft Nederland niet.
De Vries stelt sinds begin van het lopende studiejaar al een ‘lichte afname’ van buitenlandse bachelorstudenten vast. „En die trend zal zich de komende jaren voortzetten.”
Engels aanbod wordt de helft minder
De universiteiten maakten donderdag ook bekend dat ze geen nieuwe Engelstalige bacheloropleidingen meer starten tot de Wet Internationalisering in Balans van demissionair onderwijsminister Robbert Dijkgraaf is aangenomen. Er ligt nu een wetsvoorstel, dat naar de Raad van State gaat. Hoewel er geen percentage afgesproken is, vermoedt Anton Pijpers, voorzitter van de Universiteit Utrecht, dat met de maatregelen die universiteiten willen nemen het aandeel Engelstalige opleidingen met de helft vermindert tot zo’n 10 tot 15 procent.
Daarnaast zullen ze inventariseren welke Engelse bacheloropleidingen volledig naar het Nederlands kunnen worden omgezet. „Daarbij zoeken we een balans tussen voldoende Nederlandstalig aanbod enerzijds en de wens van Nederlandse studenten om in het Engels te studeren anderzijds”, stelt De Vries.
In Dijkgraafs Wet Internationalisering in Balans is ook de limiet voor Engelstalige bachelorstudies opgenomen voor internationale trajecten en voor studenten van buiten de Europese Economische Ruimte. Dijkgraaf noemt het ’goed dat universiteiten en de hogescholen met deze plannen voor zelfregie hun verantwoordelijkheid nemen.’ Hij verwacht de afgeronde plannen in de loop van volgende maand te ontvangen en stuurt ze daarna naar de Kamer met een inhoudelijke reactie.
Ruim 18.500 buitenlandse studenten zijn afgelopen zomer begonnen aan een studie in Nederland. Dat zijn er iets minder dan een jaar eerder. „Het lijkt erop dat het stoppen met werven in het buitenland en het waarschuwen voor beperkte studentenhuisvesting hun vruchten afwerpen”, stelt interim-voorzitter Jouke de Vries van Universiteiten van Nederland. Bij die vereniging zijn de veertien publieke universiteiten aangesloten.
De instroom van buitenlandse bachelorstudenten daalde met 1,2 procent, na jaren van snelle stijging. Zo lag het aantal nieuwkomers in 2021 ruim 20 procent hoger dan een jaar eerder, en in 2020 bijna 12 procent.
Volgens Universiteiten van Nederland wordt 52 procent van de bacheloropleidingen in het Nederlands gegeven en 30 procent in het Engels. De rest is tweetalig. Bij de masteropleidingen is 15 procent in het Nederlands, 76 procent in het Engels en 9 procent tweetalig.
De Onderwijsraad heeft dinsdag advies uitgebracht over de kabinetsplannen om het aantal buitenlandse studenten te beperken. Het adviesorgaan heeft vooral kritiek op voorgestelde beperkingen op het aantal colleges in andere talen dan het Nederlands. De raad is wel positief over de mogelijkheid om een maximaal aantal buitenlandse studenten in te stellen voor sommige opleidingen, een zogeheten numerus fixus.
