Klaas Sloots, burgemeester van Stadskanaal. Foto: Harry Tielman
Groningen is inmiddels een jaar onderweg sinds het kabinet 22 miljard beloofde voor een ‘Nij Begun’. Tijd om werk te maken van die ene aanbeveling van de parlementaire enquêtecommissie Groningen: laat ook de inwoners meebeslissen over een nieuwe toekomst. Dat begint zaterdag.
‘Een uitnodiging aan de Groningers’. Het stond helemaal aan het eind van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Gaswinning, maar het was misschien wel de belangrijkste van alle aangedragen maatregelen en adviezen.
De strekking van die ‘Aanbeveling 11’: praat niet langer alleen maar óver, maar ook mét de Groningers. Laat hen zelf bepalen wat er moet gebeuren om hun provincie nieuw perspectief te geven na zestig jaar gaswinning. En dan niet alleen de Groningers, maar ook de inwoners van Noord-Drenthe die evengoed hun deel meekrijgen van de aardbevingen.
‘Uitnodiging aan de Groningers’ (en Noord-Drenten): kom met ideeën
Nu de Eerste Kamer deze week groen licht heeft gegeven om de gaskraan definitief dicht te draaien, wordt het tijd om concreet met dat nieuwe perspectief aan de slag te gaan. En is het dus ook tijd voor die ‘uitnodiging’ aan de bevolking die de enquêtecommissie aanbeveelt.
Dat nemen het provinciebestuur en de dertien gemeenten in Groningen en Noord-Drenthe letterlijk: zaterdag zijn alle inwoners uitgenodigd in het provinciehuis in Groningen om bij te praten over Nij Begun en om ideeën te spuien voor een nieuwe toekomst.
Tijdens deze inloopbijeenkomst (van 10.30 tot 13.30 uur) wordt bovendien een nieuwe website gelanceerd. Daar kunnen Groningers en Drenten lezen over Nij Begun en meedenken over wat er de komende dertig jaar moet gebeuren om het gebied nieuwe toekomst te geven en uiteindelijk af te helpen van zijn traditionele achterstand op de rest van het land.
Dertig jaar lang 22 miljard: ‘Wat wij hier gaan doen is uniek’
Het is de aftrap van een lange rit waarvan wel het einddoel is bepaald maar de weg er naartoe nog moet worden uitgestippeld. „Wat wij hier gaan doen is uniek”, zegt de Groningse gas-gedeputeerde Susan Top. Nooit eerder kreeg een regio zo lang zo veel geld uit Den Haag om zichzelf uit het moeras te trekken.
En ook nooit eerder zat de bevolking bij zo’n proces zo nadrukkelijk aan het stuur, zegt burgemeester Klaas Sloots van Stadskanaal, die binnen Nij Begun de bestuurstafel voorzit die vorm en richting moet geven aan de ‘bewonersparticipatie’ in de komende decennia.
Kern is dat de regionale overheden nu eens niet met kant-en-klare plannen richting bevolking gaan om daar nog even draagvlak voor te zoeken. Nij Begun keert het om: de regiobestuurders zoeken ideeën van ‘onderaf’ die per definitie worden gedragen door bewoners. „Na het definitieve gasbesluit van deze week, kunnen we nu eindelijk naar de fase van nieuw opbouwen”, verklaart Sloots. „En bouwen kun je niet zonder betrokken inwoners.”
‘Als we het goed doen, is dit de weg naar herstel van vertrouwen’
Beide bestuurders beseffen dat veel van die missie afhangt. „Als we het goed doen, ben ik ervan overtuigd dat dit de weg is naar herstel van het vertrouwen in de overheid in onze regio”, zegt Sloots. Hoeveel argwaan en cynisme daarvoor volgens Top ook nog valt te overwinnen.
„Mensen in aardbevingsgebied hebben lang het gevoel gehad dat ze helemaal niks te zeggen hadden over wat hen overkwam en wat er met hun leefomgeving en zelfs hun eigen huis ging gebeuren”, weet de gedeputeerde en voormalig secretaris van het Groninger Gasberaad als geen ander. Juist dat maakt de missie ook lastig.
Want hoe trek je inwoners aan boord die zich al jarenlang door de overheid voelen genegeerd en in de steek gelaten? „Dat wordt een enorme uitdaging”, realiseert Top zich. „We hebben niet alleen de ambitie om deze hele provincie een stap naar voren te laten zetten. Maar we willen het ook nog eens heel ánders doen met onze inwoners. Dat gaat uitgerekend hier best een grote stap zijn.”
Focus op leefomgeving in dorp of wijk: ‘De maximale spanwijdte voor mensen in zorgen’
De gemeente- en provinciebestuurders leggen voor Nij Begun daarom de focus op de directe woonomgeving. De gemeenten nemen daarin het voortouw. „We zoeken de haarvaten van de samenleving op”, schetst Sloots. „We willen in de dorpen en wijken van inwoners horen wat dáár volgens hen moet gebeuren om de leefbaarheid te verbeteren. Dat is de maximale ‘spanwijdte’ die je kunt vragen van mensen die veelal nog middenin de zorgen zitten over hun huis en de veiligheid van zichzelf en hun gezin.”
En als die ideeën en plannen eenmaal op tafel liggen, mag het niet zo zijn dat de bedenkers zelf hemel en aarde moeten bewegen om ze ook gerealiseerd te krijgen. „We moeten af van het loket-denken”, stelt Sloots. „Wij zijn als gemeenten en provincie ‘de’ overheid: mensen moeten niet een lange rij instanties hoeven aflopen. We moeten inwoners met initiatieven ‘ontzorgen’. Niet alleen luisteren en beloven, maar ook nakomen en realiseren.”
Maar zijn binnen Nij Begun niet ook al kwartiermakers Henk Nijboer en recent nog Jakob Klompien op pad gestuurd voor vergelijkbare inventarisatierondes ten behoeve van respectievelijk een Sociale en een Economische Agenda voor de komende dertig jaar? Nee, dat is geen dubbel werk, benadrukt Sloots. „Het vult elkaar juist heel goed aan. Het is aan ons als overheden om die gezamenlijke ‘oogst’ met onze professionals bij elkaar te brengen in nieuw en soms ook bestaand beleid. Dat is in dit proces de kunst.”
Meer informatie over Nij Begun en nog komende informatiebijeenkomsten in de regio is vanaf zaterdag 20 april te vinden op: www.nijbegun.nl.
