Bestuurders van kabinet, provincie en gemeenten bij de presentatie van het Nationaal Programma Groningen: voor het vervolg met Nij Begun wil de regiopolitiek nadrukkelijker meepraten. Foto: Archief DVHN
De regionale politiek wil een stevige vinger in de miljardenpap bij Nij Begun, het steun- en versterkingsprogramma voor Groningen en Noord-Drenthe. Maar in de gemeenteraden en Staten verschillen de meningen over de vraag hoe ze precies kunnen meesturen.
Met feestgedruis werd het in het voorjaar van 2019 ingehaald: het bestuursakkoord over het Nationaal Programma Groningen. Liefst 1,15 miljard mocht de aardbevingsprovincie de komende tien jaar verwachten uit Den Haag. Maar toen de champagneglazen eenmaal waren opgeborgen, stond de regionale politiek aan de zijlijn. Gedeputeerden, burgemeesters en wethouders bepaalden samen met het Rijk hoe het geld verdeeld werd.
Na NPG moet Nij Begun niet weer ‘bestuurdersfeestje’ worden
Dat moet dus allemaal helemaal anders bij Nij Begun, het vervolg op het NPG waarvoor het inmiddels demissionaire kabinet de komende dertig jaar in totaal 22 miljard naar Groningen en Noord-Drenthe sluist. Voor een nieuw begin, na ruim zestig jaar verwoestende gaswinning. Een kwestie van ‘ereschuld’ aan een leeggepompte regio, zoals de parlementaire enquêtecommissie Gaswinning dat verwoordde in zijn vernietigende slotrapport.
De les die de politiek daarbij meeneemt uit het NPG: Nij Begun moet niet wéér een ‘bestuurdersfeestje’ worden. Deze keer nemen de raden en Staten geen genoegen met een plek in de coulissen. Als volksvertegenwoordigers willen ze een stevige stem in het kapittel, vooraf en tijdens de komende rit. Heeft die enquêtecommissie immers niet vastgesteld dat er tot dusver veel te veel óver en te weinig mét de inwoners is gepraat over de vraag wat er moet gebeuren om het gebied weer op de rit te krijgen? Dan moeten dus op z’n minst hun democratisch gekozen vertegenwoordigers grondig kunnen meedenken over hoe het de komende dertig jaar verder moet.
Raden en Staten willen door met Regioberaad: politieke horloges gelijk zetten
Dat was eind vorig jaar al reden voor de raden en Staten om de krachten te bundelen in een Regioberaad. De gemeenten en Staten hebben daarin elk twee vertegenwoordigers, voorlopig alleen nog Groningers maar de Drenten komen daar zo snel mogelijk bij. Doel: gezamenlijke belangen scherp krijgen, als tegenwicht voor de burgemeesters en provinciebestuurders die ook bij Nij Begun de lijntjes uitstippelen aan bestuurlijke overlegtafels. De politieke horloges gelijk zetten, zogezegd.
Formeel is dat Regioberaad nog in oprichting, maar daar komt verandering in nu Nij Begun langzaam steeds verder vorm krijgt, een jaar nadat het kabinet het steunprogramma lanceerde als antwoord op het rapport van de enquêtecommissie. De volgende stap is een ‘promotie’ tot een zogeheten gemeenschappelijke regeling. Vergelijkbaar met andere samenwerkingsverbanden van regionale overheden zoals voor zeehavenbeheerder Groningen Seaports. Met als verschil dat het Nij Begun Regioberaad formeel geen besluiten neemt. Het overleg heeft slechts een coördinerende en adviserende rol richting raden en Staten. Die hakken nog altijd zelf de politieke knopen door.
Scepsis over nóg een nieuw overleg in aardbevingsregio
Toch gaat ook dat sommige volksvertegenwoordigers al te ver, bleek vorige week in een urenlang debat in de Groninger Staten. Terwijl het plan voor een gemeenschappelijke regeling in de betrokken gemeenteraden al groen licht kreeg zonder enige discussie, legden de Statenleden hun collega’s in het Regioberaad het vuur na aan de schenen. Stephanie Bennett (GroenLinks) en Gouke Moes (BBB) moesten zich de blaren op de tong praten om de criticasters van D66 en vooral de ChristenUnie te overtuigen.
Daarin zijn ze wat betreft CU-voorman Fredric Geijtenbeek nog niet geslaagd. Hij is er niet gerust op dat het Regioberaad zich beperkt tot onderlinge afstemming en niet al een voorschot op inhoudelijke besluiten zal nemen. En als het beraad bedoeld is ter versterking van de democratische besluitvorming rond Nij Begun, waarom staat het overleg dan niet open voor het publiek?
Hamerslag in raden, urenlang debat in Groninger Staten
„Wij vrezen dat we hetzelfde ondoorzichtige en ondemocratische vehikel optuigen waar we bij het NPG juist van af willen”, verklaart Geijtenbeek zijn scepsis. Hij drong er vergeefs op aan daar nog een maandje over na te denken en niet al komende week groen licht te geven, zoals een Statenmeerderheid lijkt te willen. Daarmee staat hij pikant genoeg ook tegenover zijn partijgenoot Niels Joostens, die als raadslid van Midden-Groningen het Regioberaad voorzit. Maar, motiveert Geijtenbeek: „Ook met de beste bedoelingen kun je je eigen teleurstellingen creëren.”
