Arend van Wijngaarden is parlementair verslaggever van Dagblad van het Noorden. Foto: Marcel Jurian de Jong
Door een ‘Ruttiaanse campagne’ met Nederlandse vlaggen en handen uit de mouwen van een wit overhemd kreeg Rob Jetten het imago van een winnaar. Daar wil je graag bij horen.
Het had zomaar anders kunnen lopen. Bij De Slimste Mens had hij er in de eerste ronde uit kunnen liggen. Als Geert Wilders gewoon had meegedaan aan het eerste televisiedebat van RTL, had Rob Jetten nooit mogen meespelen met de grote jongens.
Na een kort nachtje bespreken vijf campagneleiders van VVD, D66, GroenLinks-PvdA, CDA en JA21 donderdagochtend in Nieuwspoort de verkiezingsstrijd, die uiteindelijk ongemeen spannend eindigde. Hoe is het toch mogelijk dat nota bene Rob Jetten, die een paar weken daarvoor nog nauwelijks op 12 zetels stond in de peilingen, zo pijlsnel omhoog schoot?
Het komt natuurlijk door een uitgekiende campagnestrategie, slaat D66’er Robert van Asten zichzelf op de borst. Ze hadden bij D66 goed nagedacht waarom hun verhaal twee jaar geleden niet aansloeg. Vandaar ook die slogan ‘Het kan wél’.
Het kan wél? Waar kennen we die leus ook alweer van, behalve van Barack Obama’s Yes We Can’? Niemand die er blijkbaar over gevallen was de afgelopen tijd, maar was het niet het kabinet-Schoof dat bij zijn aantreden precies hetzelfde motto hanteerde?
Ja, erkent Van Asten, maar het gaat erom dat je de indruk wekt dat je het dan ook echt kan waarmaken. Daar ontbrak het nogal aan bij Schoof, weten we nu.
Het succesverhaal van Jetten begon met dat RTL-debat twee weken voor de verkiezingen. Op het laatste moment mocht de D66’er meedoen. Hij maakte er grif gebruik van.
Maar ook toen had het nog mis kunnen lopen. Frans Timmermans noemde hem de ‘jokkende Jetten’ over zorgbezuinigingen. Het kleefde alleen niet aan Jetten, zoals Mark Rutte in zijn beste dagen ook alle kritiek breed lachend van zich af kon laten glijden.
Wat daarbij ook hielp was dat de man die tot dat moment in de winning mood was, Henri Bontenbal, tijdens dat debat net iets fletser was. En die week stuntelde Bontenbal bij Nieuwsuur ook nog over het homobeleid op christelijke scholen. Blijkbaar ontdekten veel Nederlanders op dat moment pas dat de C van CDA voor Christelijk staat.
Jetten mocht vervolgens niet aanschuiven bij het SBS-debat, eigenlijk het hoogtepunt van de campagne. Maar dat was bij nader inzien een geluk bij een ongeluk, analyseert CDA-campagneleider Bart van den Brink. Want doordat hij er niet bij was, kon het ‘jokken’ over de zorgbezuiniging hem verder niet aangewreven worden. ,,Zijn afwezigheid zorgde ervoor dat zijn flow niet werd verstoord.’’
Die flow, daar draait het immers allemaal om in politieke campagnes. Uiteindelijk zijn maar weinig mensen echt geïnteresseerd in de taaie politieke beleidsproblemen. Jetten veranderde niet eens zo veel aan het verkiezingsprogramma van D66 uit 2023. Het ging om het aantrekkelijker verkopen van de boodschap.
Dat deed hij dan wel weer bijzonder knap. In de debatten met Wilders was hij fris, vrolijk en ad rem. Wilders die bij de asielstop een grote ronde ‘nul’ tekende, kreeg van Jetten meteen het rapportcijfer ‘nul’ voor zijn hele kabinet om zijn oren.
Wilders daarentegen maakte een wat uitgebluste indruk. Hij zegde alle interviews af, weigerde allerlei debatten, en miste daardoor bij het eerste debat bij SBS ,,nog wat wedstrijdritme’’, denkt campagnestrateeg Silvio Erkens van de VVD.
Misschien wílde Wilders wel helemaal niet winnen dit keer, meenden veel politieke analisten afgelopen weken. Er wordt zelfs gefluisterd dat hij binnenkort vertrekt naar Amerika. Extra knap trouwens dat hij desondanks samen met Jetten uit de bus kwam als de grootste. Ook al kan de PVV daar niets mee omdat vrijwel iedereen Wilders uitsluit voor een kabinet.
Dat is voor Jetten wel even anders. Die heeft nu alle troeven in handen voor het Torentje. En dat allemaal mede dankzij De Slimste Mens. Is dat eigenlijk niet een beetje dubieus, vraagt presentator Fons Lambie van RTL de vijf campagnestrategen nog even. Dat de best bekeken quiz van de publieke omroep een politicus zo vlak voor de cruciale verkiezingsweek in de finale heeft? ,,Had de omroep niet moeten zeggen: sorry u krijgt de troostprijs?
Ach, halen de spindoctors hun schouders op. Dat hoort juist ook bij campagnevoeren. Een gelukje op zijn tijd.
(Arend van Wijngaarden is parlementair verslaggever van Dagblad van het Noorden)
