Waarom worden we zo blij van sneeuw en ijs? 'De belofte die in koude dagen zit geeft ons hele positieve gevoelens'

Verschillende dingen, denkt geluks- en ontwikkelingspsycholoog Bertus Jeronimus van de Rijksuniversiteit Groningen. Allereerst het basale feit dat we de verandering van seizoenen leuk vinden.

Jeronimus: ,,En we hebben specifiek iets met de winter, de kortste dag, ook historisch gezien. Op rotstekeningen van 12.000 jaar geleden werd deze tijd al geschetst als een vreugdemoment. De periode rondom de Yule (de twaalf midwinternachten waaronder 21 december, de kortste dag van het jaar, red.) is voor ons Germanen al heel lang een periode van feest en dat is niet voor niets. Het is de periode waarin de zon weer geboren wordt, waarin alles opnieuw kan beginnen. Eigenlijk een periode van eindeloze mogelijkheden.”

Van oudsher was dit de tijd waarin je weinig anders kon dan pauze houden. Jeronimus: ,,De oogst was achter de rug, het was koud en je kon niets anders dan bij elkaar komen, knus tegen elkaar aan zitten en elkaar verhalen vertellen. Met iedereen die je liefhad het leven vieren.”

Ook nu betekent een echt pak sneeuw voor veel mensen een pauzemoment. ,,Je bent even bevrijd van gemaakte plannen. Je blijft thuis, kunt dingen afmaken die al even liggen. Je hoeft even niks.”

Mensen vinden het mooi om te zien, al dat wit. En door de kou wordt je huis ineens een thuis. Jeronimus: ,,Buiten is het koud, binnen ben je veilig en warm. Het is extra aangenaam om van binnen naar buiten te kijken. We kunnen ervoor kiezen om de kou in te gaan, het hoeft niet”.

De winter is een magische periode van knusheid, zoals Jeronimus het verwoordt. ,,Veel mensen hebben mooie associaties met de winter en fijne jeugdherinneringen aan deze periode. Sneeuwballen gooien, schaatsen, sleeën, warme chocolademelk, samen tijd doorbrengen. Als je kinderen hebt: die juichen gewoon als ze sneeuw of ijs zien. Dat geeft een goed gevoel. En dan het licht dat zo mooi is in de winter. Dat komt dichtbij perfectie.”

Wakker worden, naar buiten kijken en een stralend witte wereld zien is bovendien een welkome afwisseling op de duisternis van de winter, zegt Jeronimus. ,,In de winter is het lang nacht. Als je ’s ochtends wakker wordt en het licht weerkaatst zo mooi over het wit, dan geeft dat een gevoel van optimisme. Van vernieuwen, een betere versie van jezelf worden”.

De winter is een natuurlijke periode van reflectie waarin je automatisch meer nadenkt over wat je wilt het komende jaar. ,,Seizoensvariatie geeft inspiratie. En de winter is een heel optimistisch seizoen: na de winter begint alles opnieuw. Vegetatie sterft af en begint straks weer uit te lopen. Vanaf nu worden de dagen weer langer en gaat alles weer leven. De belofte die in koude dagen zit geeft ons hele positieve gevoelens.”

Wetenschappelijk gezien is de winter een fijne periode voor mensen. Ook omdat de wintertijd veel beter bij onze biologische klok past. Jeronimus: ,,Veel mensen voelen dat. We leven meer in het ritme met hoe de zon draait. Waarom we steeds weer met die tijd moeten schuiven is mij een raadsel.”

Voor het idee dat we iedere winter massaal in een winterdepressie wegzakken zoals Jeronimus wel eens leest is dan ook weinig empirisch bewijs. ,,Seizoenen hebben heel weinig effect op de ervaring van geluk en depressie.”

Bovenal geeft winters weer – als je er tenminste een beetje fijne herinneringen aan hebt – plezier. Jeronimus: ,,Kinderen staan juichend bij het raam als ze ’s ochtends naar buiten kijken. Dat pure plezier straalt ook af op ons volwassenen. Ik heb de slee al klaar staan: wat mij betreft kunnen we beginnen!”