Strafzaak GBB tegen NAM nog niet voorbij. Nieuwe aardbevingsgedupeerden Groningen doen aangifte omdat zij levensgevaar hebben gelopen door gaswinning

Dat bevestigt de Groninger Bodem Beweging (GBB). Al sinds april 2017 loopt een strafrechtelijke onderzoek door het Openbaar Ministerie (OM) naar de NAM. Die onderzoekt of door de gaswinning in Groningen moedwillig mensenlevens in gevaar zijn gebracht door het bedrijf.

De aardbevingsgedupeerden die nu aangifte hebben gedaan stellen dat ze levensgevaar in hun huis, ten gevolge van de gaswinning in Groningen, hadden te duchten. Een van de gedupeerden heeft documentatie waaruit blijkt dat die van de NAM ,,per direct geëvacueerd” moest worden uit de eigen woning vanwege instortingsgevaar. Dat is ook gebeurd.

De NAM wint gas uit het Groningenveld. Door de gaswinning ontstaan aardbevingen en daardoor zijn duizenden huizen in het aardbevingsgebied Groningen en Noord-Drenthe beschadigd geraakt. Een flink deel daarvan moe(s)t versterkt worden.

Met de extra aangiften wordt nieuw leven geblazen in het strafrechtelijk onderzoek naar de NAM en aandeelhouders Shell en ExxonMobil (beide voor 50 procent eigenaar). Het onderzoek door justitie valt de oliebedrijven zwaar, bleek onlangs nog tijdens de parlementaire enquête gaswinning Groningen.

Volgens de hoogste baas van Shell Ben van Beurden was de opdracht aan het OM om dit strafrechtelijk onderzoek te starten ,,een kantelpunt” voor de olies omdat zij ,,mogelijkerwijs veroordeeld zouden kunnen worden voor criminele handelingen omdat we gas winnen in Groningen”. Ook ExxonMobil-leidinggevende Rolf de Jong zei dat de aankondiging van het onderzoek ,,een schokkende mededeling” was die de ,,gaswinning in Groningen [door de NAM] onder hoge druk zette”.

Het liefste wilden Shell en ExxonMobil per direct stoppen met gaswinnen in Groningen, maar dat kon vanwege de leveringszekerheid niet. CEO Van Beurden eiste van premier Mark Rutte (VVD) dat de NAM een winningsplicht kreeg opgelegd van de overheid. Dat gebeurde ook, waarmee de verantwoordelijkheid bij NAM werd weggehaald en bij de overheid werd neergelegd.

Advocaten Gerard Spong en Emile van Reydt hebben namens de GBB de twee aangiften ingediend. Het Openbaar Ministerie Noord-Nederland is gevraagd om deze nieuwe zaken te onderzoeken op de vraag of er inderdaad sprake is geweest van levensgevaar voor de bewoners. Om daarmee NAM en de twee oliebedrijven strafrechtelijk te kunnen vervolgen.

Een half jaar geleden gaf het Gerechtshof in Leeuwarden al opdracht aan het OM om het onderzoek voort te zetten. Een inwoner uit Termunterzijl en zijn vrouw zouden mogelijk levensgevaar hebben gelopen in hun eigen huis. En dat zou gaswinningsbedrijf NAM en leidinggevenden van dat bedrijf mogelijk te verwijten zijn.

De GBB en de twee advocaten verzoeken de officier van justitie nu ook om bij NAM, Shell en ExxonMobil informatie op te vragen over ,,alle gevallen [in Groningen] waarin er sprake is van ‘kwalificatie rood”. Die informatie wordt volgens advocaat Van Reydt nu nog ,,bestempeld als geheim” door de NAM. ,,Wij willen die informatie ook.”

,,Het OM kan met de toevoeging van de twee extra casussen er echt niet meer omheen dat de NAM moedwillig mensenlevens in gevaar heeft gebracht”, stelt GBB-voorzitter Coert Fossen. Volgens hem is de jarenlang voortdurende strafzaak ,,nu al een succes” omdat het volgens hem een ,,gevoel van urgentie heeft teweeggebracht [bij de NAM]” en daarmee het dichtdraaien van de gaskraan heeft versneld.

Volgens de bewonersorganisatie staat het als een paal boven water dat in ,,alle drie de gevallen” de bewoners per direct moesten evacueren uit hun huis. In twee gevallen zijn de woningen zelfs per direct onbewoonbaar verklaard vanwege instortingsgevaar door aardbevingen. Het gaat hierbij om zogeheten kwalificaties rood. ,,Die kwalificatie moet worden gezien als een smoking gun”, zegt advocaat Van Reydt. Volgens hem betekent het niets meer of minder dan dat het te onveilig was voor deze specifieke inwoners van Groningen om nog maar een seconde langer in hun huis te verblijven. ,,Dat impliceert dat het heel gevaarlijk is. En dat betekent weer dat er sprake is geweest van levensgevaar.”

Dat de verantwoordelijkheid - via de winningsplicht - van de NAM uiteindelijk is weggenomen, doet daar niets aan af, vindt de GBB. ,,Alle jaren daaraan voorafgaand is het economische belang altijd boven de veiligheid van de inwoners van Groningen gegaan”, zegt Van Reydt namens zijn cliënt. Hij noemt de strafzaak tegen NAM en zijn aandeelhouders ,,een belangrijk signaal”, ook voor andere bedrijven in de toekomst. ,,Denk aan Tata Steel. Bedrijven moeten weten dat je vervolgd kan worden als je veiligheid minder belangrijk vindt dan economisch belang.”