Hiltje uit Termunterzijl kan ervoor zorgen dat de NAM veroordeeld wordt. 'Die boefjes mogen ook wel een tik op de neus krijgen'

Ja, Hiltje Zwarberg (64) uit Termunterzijl denkt dat er op het NAM-kantoor in Assen wel een paar mensen zenuwachtig heen en weer hebben geschoven op hun stoel. ,,Ik ga er vanuit dat de NAM het niet grappig vindt dat uitgerekend mijn zaak nu onder de loep wordt genomen.” Even klinkt er een genoegzaam lachje: ,,Ik ga ze het leven zo zuur mogelijk maken.”

Dinsdag werd bekend dat Zwarberg verhoord moet worden door de rechter-commissaris in het vervolgonderzoek in een mogelijke strafzaak tegen het gaswinningsbedrijf. Om te vertellen waarom hij en zijn vrouw Leny eind 2014 zo snel als mogelijk hun woning uit 1870 in Termunterzijl moesten verlaten. En onder welke omstandigheden dit gebeurde.

Nadat eerst Arcadis had geconcludeerd dat er niet zo veel met zijn huis aan de hand was. Maar het bureau Vergnes en ARUP kwamen met een heel ander signaal: evacuatie wordt aangeraden. En dat in een tijd toen de NAM al wist dat de aardbevingen (veroorzaakt door de gaswinning) zorgde voor schade aan huizen.

Ook moet Zwarberg alle rapporten, documenten, zijn uitzettingsbevel en gespreksverslagen overdragen aan justitie. Geen probleem, zegt hij. ,,Op mijn laptop heb ik een apart mapje NAM. Daar staat alles op.”

Dinsdag gaf het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in een beschikking aan dat het Openbaar Ministerie nader onderzoek moet doen naar de vraag of de Nederlandse Aardoliemaatschappij de levens van Groningers in gevaar heeft gebracht. Dit door de aardbevingen die zijn ontstaan door gaswinning. In de aangedragen zaken kwam het hof al wel tot de conclusie: nee. Er is in deze individuele zaken te weinig bewijs.

Maar dat bewijs voor mogelijk strafbaar handelen door de NAM is er mogelijk wel rond het huis van Hiltje Zwarberg uit Termunterzijl. En juist Zwarberg is niet verhoord door het OM. En dus moet dat alsnog. Ook het gaswinningsbedrijf is gesommeerd om info over deze casus aan te leveren. Het bedrijf heeft dat al toegezegd.

Zwarberg zag dit niet aankomen, vertelt hij. ,,Natuurlijk wist ik wel van de uitspraak van het gerechtshof of de NAM nou wel of niet strafrechtelijk vervolgd mag worden. Maar dat ik daar zo’n rol in ga spelen? Nee, absoluut niet.”

De voorzitter van de Groninger Bodem Beweging Coert Fossen belde hem dinsdagochtend op. ‘Nu ben jij aan de beurt’, hoorde Zwarberg hem zeggen. Toen hij uitleg kreeg, moest het wel even bezinken. ,,Het gerechtshof trekt mij echt deze zaak in.” Maar dan, strijdvaardig: ,,Ik snap wel waarom de GBB en de andere Groningers een strafzaak willen beginnen tegen de NAM. Die boefjes mogen ook wel een tik op de neus krijgen.”

Zwarberg heeft een lange historie met de NAM die in rechtszaken en veel persoonlijke ellende eindigde. Eind 2014 moest Zwarberg zijn huis in Termunterzijl, waar hij al sinds zijn vijfde woont - eerst met zijn ouders en vanaf 1992 met zijn vrouw - op stel en sprong verlaten. Er was acuut instortingsgevaar. Hij verhuisde noodgedwongen en zeer tegen zijn zin naar een rijtjeshuis in Termunten. Daar moesten hij en zijn vrouw jarenlang verblijven. Ondertussen kwam de NAM maar niet over de brug om zijn huis weer op orde te krijgen. Het heeft hem jaren van zijn leven gekost, verzuchtte de 64-jarige ook wel eens.

En juist op de dag hij van zijn eerste dag pensioen wilde gaan genieten - ‘maandag was mijn laatste dienst als sluiswachter in Delfzijl’ - kwam het nieuws over het strafrechtelijk vervolgonderzoek. ,,Ik heb al contact gehad met mijn advocaat. We gaan documenten verzamelen en een aanvalsplan maken. En dan wachten we wel op een uitnodiging van de rechter-commissaris. Ik ben sinds vandaag met pensioen, dus ik heb wel de tijd.”