Blauwalg ligt altijd op de loer in het Paterswoldsemeer. Zo erg als begin juni vorig jaar is het nog niet, maar de eerste velden zijn ook dit jaar weer gesignaleerd. Foto: archief DvhN
Tenminste twintig vrijwilligers meten sinds kort op gezette tijden en vaste plekken de helderheid van het Paterswoldsemeer. Met die kennis probeert Noorderzijlvest de blauwalg beter te beheersen.
Om mensen voor blauwalg te waarschuwen, beschikt Noorderzijlvest over een nieuw meetsysteem bij het zwemstrand aan de Meerweg (de Lijte). Deze WISP meet de lichtinval en -reflectie en de totale hoeveelheid lichtinval op het water. Daarmee wordt de kleur bepaald en uitgerekend welke concentraties blauwalgpigment zich in het water bevinden. Daardoor kan het waterschap sneller waarschuwen voor blauwalg én de waarschuwingen sneller intrekken als het gevaar is geweken.
Zwemmers kunnen dan meteen weer het water in. Het water bij het zwemstrand wordt ‘s zomers sowieso twee keer per maand bemonsterd en in een laboratorium onderzocht.
KNMI
In tegenstelling tot vorig jaar valt de overlast door blauwalg dit jaar enorm mee, maar op de laatste dag van mei zijn de eerste (groene) velden waargenomen. Hoe de bacterie zich verder ontwikkelt, laat zich moeilijk voorspellen omdat het weer een grote rol speelt.
Noorderzijlvest werkt ook mee aan een proef van het KNMI, het Nederlands Instituut voor Ecologie en onderzoeksinstituut Deltares. Die instellingen hebben een onderwater-meetsysteem van blauwalg ontwikkeld dat bij De Lijte onder een boei in het water drijft.
In combinatie met een weerstation op land moet dat informatie opleveren om de groei van blauwalg te voorspellen: een soort buienradar, maar dan anders. Behalve in het Paterswoldsemeer wordt het systeem getest in het Wylerbergmeer bij Nijmegen.
Overlast
Noorderzijlvest werkt maar wat graag aan de proef mee omdat blauwalg de laatste jaren steeds meer overlast lijkt te geven. Bovendien zal de groei alleen maar worden gestimuleerd door de verwachte temperatuurstijgingen.
,,Blauwalg wordt blijvan lekker warm water. Dan vermeerderen ze zich snel en daarom zie je ze vooral in de zomer’’, zegt Inge de Vries van het waterschap.
Ze weet ook wat er gebeurt als het een tijdje warm blijft. ,,Dan krijg je explosieve algenbloei. Dat kan erg stinken en gevaarlijk zijn voor mensen en dieren.’’
Wat kun je doen?
Op het Paterswoldsemeer, waar nogal wat mensen recreëren, valt dat vooral op in kreken, havens en strandjes waar de wind naartoe waait en het spul blijft drijven. Aan die vieze plakken stinkende blauwalg is weinig te doen, zeggen ze bij het waterschap.
Sommige bewoners proberen het spul uit elkaar te halen. En aangezien regen de groei lijkt te temperen, stelden sommigen dinsdag op een informatiebijeenkomst van het waterschap in de Meerschapsboerderij voor om de tuinsproeier eens op de stinkende blauwalg in een slootje te richten. Om te kijken hoe dat uitpakt.
Wereldwijd
,,Blauwalg geeft wereldwijd veel overlast en daarom wordt er internationaal veel studie naar gedaan. Maar een oplossing is er nog niet. In het Paterswoldsemeer hebben we er extra veel last van door de omvang, de diepte, de voedingsrijke bodem en omdat het water bijna niet doorstroomt. Daardoor kunnen we er moeilijk wat tegen doen, maar we krijgen ook wel klachten over de Kardingerplas in Groningen en het Lauwersmeergebied’’, aldus De Vries.
Het is volgens Noorderzijlvest duidelijk dat de geijkte maatregelen: doorspoelen, pompen, mengen of scheiden van water in het meer nauwelijks effect hebben.
Met de recente opening van een ijzerzandfilter aan de oostkant van het meer probeert het waterschap nu wel de toestroom van fosfaten uit watergangen rond het meer te verminderen. Dat gebeurt ook door minder water in te laten uit het Noord-Willemskanaal.
Tuinafval
Langs de oevers zijn bomen weggehaald en er bestaan vergevorderde plannen voor natuurvriendelijke oevers die meer vissoorten trekken die ook voedingsstoffen uit het water halen en de bacterie het voedsel uit de mond stoten.
Vandaar ook de tip aan recreanten en omwonenden om vooral geen snoeiafval of gras in het water te dumpen. En onder het motto: alle kleine beetjes helpen, ook geen eendjes meer te voeren (dat voorkomt obesitas en onnodig veel poep). Wat stront betreft: die van honden en mensen (rechtstreeks over via een boottoilet) leidt ook alleen maar tot meer algengroei...
Wat is blauwalg eigenlijk?
Blauwalg is een natuurlijke bacterie die vermoedelijk al miljarden jaren in de hele wereld voorkomt in water. Hij wordt alg genoemd omdat die hetzelfde doet als een alg (zuurstof maken) en meestal blauwig is van kleur. De beste oplossing tegen de overlast is het beperken van voedingsstoffen. Dat kan het gemakkelijkst door de concurrentie van waterplanten te stimuleren. Maar dat wil Noorderzijlvest niet (meer) omdat plantengroei het Paterswoldsemeer ongeschikt maakt voor zwemmers en varende watersporters. Na extreme algengroei sterven algen af en kunnen ze erg stinken. Wie in aanraking komt met blauwalg (innemen of huidcontact) krijgt het advies om zich goed te douchen en eventueel een huisarts te raadplegen. Je kan misselijk worden en gaan braken, of last krijgen van huidirritatie, hoofdpijn en diarree.
