'Gasveld Groningen nu sluiten onverantwoord.' Gastekort dreigt en daarom zijn harde keuzes nodig, zeggen onderzoekers uit Den Haag

Het doorgaan met de gaswinning in Groningen staat in het rapport ‘de afnemende leveringszekerheid van aardgas in Nederland’ van The Hague Center for Strategic Studies dat dinsdag is gepubliceerd. Volgens de onderzoekers van het onafhankelijke kennisinstituut moeten er moeilijke keuzes worden gemaakt om te voorkomen dat Nederland in een strenge winter in de kou komt te zitten.

De discussie is door de drie aardbevingen van afgelopen maandag op scherp gezet. Een woordvoerder van ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) ontkent het in stand houden van de gaswinning overigens met klem. ,,Dat gaat niet gebeuren.”

,,Ik denk dat de inwoners van Groningen het eerlijke verhaal moeten horen”, zegt geofysicus Jilles van den Beukel. Hij is een van de opstellers van het rapport en zegt dat Groningers moeten begrijpen dat de discussie over het openhouden van het gasveld echt wel gevoerd gaat worden. ,,Ik kan mij best goed voorstellen hoe dit valt in Groningen en dat het ministerie van Economische Zaken dit gesprek niet wil voeren”, zegt Van den Beukel die overigens zelf een verleden heeft bij de Shell.

Het is de bedoeling dat de productie uit het Groningenveld komend gasjaar stopt. Een gasjaar loopt van 1 oktober 2021 tot en met 1 oktober 2022. Maar in het stuk van The Hague Centre for Strategic Studies wordt het sluiten van het gasveld in Groningen ‘onverantwoord’ genoemd.

Dit vanwege de huidige krapte op de gasmarkten en de stijgende gasprijzen. Volgens de onderzoekers ligt dat grotendeels aan de terughoudendheid van Rusland om meer gas naar Europa - en dus ook Nederland - te exporteren. Volgens de onderzoekers was die hand op de Russische gaskraan grotendeels een bewuste keuze van Rusland en zijn leider Vladimir Poetin. Hierom is het verstandig om gasproductie uit kleine velden in stand te houden, betogen de opstellers van het rapport.

De onderzoekers van de strategische denktank stellen in hun rapport dat het aan te raden is om de gasopslagen in Norg, Grijpskerk en Bergermeer zelfs uit te breiden zodat de opslagen goed gevuld zijn aan het begin van de winter. In Norg kan 6 miljard kuub laagcalorisch gas worden opgeslagen en in Grijpskerk 2 miljard hoogcalorisch gas.

De inhoud van beide gasopslagen wordt veelal gebruikt voor de Nederlandse huishoudens en industrie. De Nederlandse opslagen zijn gezamenlijk op dit moment voor 55 procent gevuld, dat is ongekend laag voor de tijd van het jaar. De gasopslagen zijn echter commercieel en gaswinningsbedrijven als de NAM zijn niet verplicht om die aan te vullen. Dat zou wel moeten, vinden de onderzoekers. Volgens hen is het wijs als de overheid de NAM dwingt om de opslagen aan het begin van de winter te vullen tot minimaal 80 procent. De opslag in Norg zit overigens wel boven die 80 procent, blijkt uit cijfers.

Al een tijdje zitten het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) om tafel over het openhouden van enkele putten van het Groningenveld. Zo moet worden voorkomen dat Nederlandse huishoudens bij een strenge winter in de kou komen te zitten.

De NAM, verantwoordelijk voor de gaswinning, lijkt samen met de aandeelhouders Shell en Exxonmobil minder enthousiast om die putten open te houden. De opbrengst is veel lager terwijl de kosten voor schade en versterking dan wel oplopen. ,,Shell en Exxon willen er van af. De staat stuurt aan om het gasveld als ‘back-burner’ achter de hand te houden”, aldus Van den Beukel.

Het mogelijk langer openhouden van het gasveld in Groningen betekent ook dat de geïnduceerde aardbevingen, veroorzaakt door de gaswinning, langer doorgaan. Deze week nog beefde de Groningse aarde drie maal: twee keer bij Zeerijp met een kracht van 2,5 en 2,2 op de schaal van Richter en eenmaal bij Appingedam (1,8).

Burgemeester Gerard Beukema (gemeente Eemsdelta) heeft inmiddels contact gehad met inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en de demissionaire ministers Stef Blok (EZK) en Kajsa Ollongren (BZK). Beukema heeft hen op het hart gedrukt de gaswinning echt terug te brengen naar nul. Hij maakt zich zorgen over de ‘politieke stemmen die opgaan om het veld toch maar open te houden als reservereservoir’.

De burgemeester doelt daarmee onder meer op het Tweede Kamerlid Wybren van Haga dat vindt dat het de moeite loont om te onderzoeken of het resterende Groningse gas niet kan worden opgepompt. Ook wil Van Haga, die overigens een zetel in de Tweede Kamer bezet, ‘de lege gasvelden van Slochteren volpompen met ingekocht gas om een reserve-gasvoorraad aan te leggen’.

Beukema kan zich goed voorstellen dat de inwoners maandag zijn geschrokken. Een aardbeving went nooit, zegt hij. Volgens de burgemeester rijst nu de vraag of de drie bevingen van maandag horen bij het proces van afbouw van de gaswinning of dat er een andere directe oorzaak is aan te wijzen. ,,Daarover moet meer duidelijkheid komen.’‘

Het SodM heeft laten weten dat de bevingen - hoewel minder krachtig en minder vaak - mogelijk nog tientallen jaren door zullen gaan.