Om wantoestanden Ter Apel te voorkomen zijn nog 5625 extra plekken nodig voor asielzoekers

Het kabinet heeft maandag aan alle burgemeesters gevraagd om nog eens 5625 crisisnoodopvangplekken in het hele land voor asielzoekers te regelen. Dat komt bovenop de even grote vraag die al sinds juni op het bordje van de 25 veiligheidsregio’s ligt, en waarvan er nu met veel moeite 5000 zijn gerealiseerd. ,,Enkele regio’s hebben meteen ja op het verzoek gezegd”, meldt staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel).

De Veiligheidsregio Groningen: ,,We doen ons best en blijven dat doen en we leveren in verhouding met de rest van het land ook veel plekken. Er is ook geconstateerd dat een flink aantal gemeenten door de jaren heen nog nooit een bijdrage heeft geleverd. Als dat wél zou gebeuren of het kabinet dat kon verplichten was de opgave voor iedereen te overzien.”

Aanleiding voor zijn nieuwe verzoek om de noodcrisisopvang te verdubbelen is dat het moeizaam is om statushouders te huisvesten, omdat de doorstroom vanuit azc’s naar huurhuizen is verstopt. Bovendien is de instroom van asielzoekers nog altijd hoog.

De situatie in Ter Apel is volgens de staatsecretaris daardoor nog altijd ‘onhoudbaar voor asielzoekers en voor medewerkers die zich dag en nacht inzetten’.

Van de eerste 5625 benodigde bedden hebben de twee ‘buren’ van Ter Apel, de veiligheidsregio’s Groningen en Drenthe, op dit moment samen ongeveer 420 plekken gevonden.

In Groningen is daarvoor het voormalige pand van het Leger des Heils (maximaal 130 plekken) aan het Damsterdiep in de stad en de Topsporthal in Leek ingezet (maximaal 150 plekken).

In Drenthe is alleen Groot Banckenbosch (zo’n 140), de oude gevangenis, in Veenhuizen nu als crisisnoodopvang voor asielzoekers ingericht. Groningen en Drenthe moeten als het aan de staatssecretaris ligt elk nu nog zo’n 250 opvangplekken zien te vinden.

Het kabinet wil nu ook de opvangplekken voor Oekraïners die niet meer gebruikt worden, de komende periode benutten voor de noodopvang van reguliere asielzoekers „We snappen dat we hiermee nogal wat vragen aan de veiligheidsregio’s. Zeker omdat er op veel plekken al zoveel inspanningen zijn geleverd om asielzoekers en vluchtelingen op te vangen”, zegt een woordvoerder van de staatssecretaris. „Maar het is nu echt nodig om te voorkomen dat er mensen op straat slapen.”

Volgens de woordvoerder werkt het kabinet aan een oplossing, maar kan die niet zo snel worden uitgevoerd. ,,Zo wordt onder andere gewerkt aan een wettelijke verplichting voor gemeenten bij de opvang van asielzoekers. Maar die wet is er op zijn vroegst in januari. Met zo’n wet, om gemeenten aan te wijzen, omzeil je deels de lokale democratie. Daarnaast pakken we overlast en de instroom van kansarme asielzoekers aan. Verder moeten we zorgen dat mensen die hier niks te zoeken hebben zo snel mogelijk vertrekken.”

Burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen, wil als voorzitter van het Veiligheidsberaad nog niet inhoudelijk reageren namens de veiligheidsregio’s. Zijn woordvoerder geeft aan dat het beraad nog in gesprek is met de staatssecretaris over het nieuwe verzoek.

De boodschap van de 25 burgemeesters, de voorzitters van de veiligheidsregio’s, aan het kabinet is dat het zelf zo snel mogelijk structurele besluiten moet nemen over het asielbeleid in Nederland. ,,De situatie bij het aanmeldcentrum in Ter Apel is nog steeds onmenselijk en onwenselijk. En de langetermijnvisie is er nog niet”, zei voorzitter Bruls eerder.

Het gaat dan onder meer over het uitzetbeleid van vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven en over het versterken van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Als daar geen knopen over worden doorgehakt, loopt de opvang van vluchtelingen nog verder vast dan nu het geval is, aldus de burgemeesters.

De 25 veiligheidsregio’s stemden eind juni in met het realiseren van extra crisisnoodopvangplaatsen, onder voorwaarde dat het Rijk onder meer met een langetermijnvisie op de asielopvang zou komen. En dat ze hooguit tot 1 oktober wilden meewerken aan extra crisisnoodopvang, omdat dat eigenlijk geen taak van gemeenten is. ,,Maar ook wij willen natuurlijk geen mensen op straat laten slapen of door het hele land laten ronddwalen”, aldus Bruls. De extra plaatsen zouden dus wellicht iets langer in gebruik kunnen blijven, als het Rijk ondertussen zorgt voor grootschalige opvanglocaties en een alternatief voor Ter Apel.

Bruls: ,,Er moet uitzicht zijn op oplossingen. Er gebeurt nu wel wat, maar echte beslissingen zijn nog niet genomen. Dat kan nu niet meer wachten tot iedereen terug is van reces. Er moet de komende weken hard gewerkt worden. We kunnen de huidige crisisorganisatie niet eindeloos laten voortduren.”

Bij het aanmeldcentrum in Ter Apel sliepen maandenlang honderden asielzoekers - ook gezinnen met kinderen - buiten. Soms gebeurde dat in de open lucht, af en toe onder luifeltenten. Dit omdat er binnen geen plek meer was, waar mensen vaak op stoelen moesten slapen.

Kortom, Ter Apel zit al lange tijd overvol. Oorzaak is dat er geen doorstroom van mensen is met een verblijfsvergunning vanuit opvanglocaties naar gewone (huur)woningen. Daar komt nog bij dat asielzoekers soms na een paar weken weer terugkeren naar Ter Apel, als de crisisnoodopvang in de gemeente waar zij werden opgevangen, sluit.

Sinds enige tijd is het wat rustiger in Ter Apel, zei burgemeester Schuiling, als voorzitter van de veiligheidsregio Groningen recent.

Dit weekeinde brak evenwel nog een grote vechtpartij uit bij het AZC in Ter Apel. Er waren volgens de politie tientallen mensen bij betrokken. Een persoon is met steekwonden afgevoerd naar het Scheper Ziekenhuis in Emmen.

Media berichtten vorige week over de problemen bij het COA, waar op de locatie Ter Apel een op de drie medewerkers ziek thuis zit. Bovendien zijn er 1000 onvervulde vacatures.