Een demonstratie tegen het uitsluiten van energietoeslag voor studenten op de Grote Markt in Groningen. Foto: ANP
Moet de gemeente Groningen studenten dan toch met miljoenen euro’s compenseren voor hun geëxplodeerde energierekening? Drie studenten eisen dinsdag energietoeslag bij de rechtbank. Bij eerdere rechtszaken, zoals in Amsterdam, kregen de studenten gelijk.
De Landelijke Studentenvakbond staat een van de drie studenten bij die 16 mei voor de bestuursrechter staan, omdat ze in aanmerking willen komen voor de eenmalige compensatie van 1300 euro. ,,Studenten gaan gedwongen weer thuis wonen of steken zich in de schulden, omdat ze geen energietoeslag krijgen’’, legt bestuurslid Midas Bosman uit.
De zogeheten bodemprocedures die in Groningen dienen, zijn onder meer het gevolg van een kortgeding dat geneeskundestudent Mitchel Siemensma (24) eind vorig jaar aanspande tegen de gemeente Groningen. Het lukte hem niet om op de website van de gemeente een aanvraag te doen. Toen hij vorig zomer aanvinkte student te zijn, liepen alle sporen naar de energietoeslag dood.
Siemensma kreeg geen inhoudelijk oordeel van de bestuursrechter, omdat zijn situatie niet nijpend genoeg was. Er was geen ‘spoedeisend belang’.
Potentieel duizenden zaken in verschiet
Wel werd in de loop van die zaak duidelijk dat steeds meer studenten zich bij de rechtbank hadden gemeld. Potentieel zou het zelfs om duizenden zaken kunnen gaan, zolang er geen duidelijkheid komt of studenten wel of geen recht hebben op energietoeslag. De gemeente vreesde een stuwmeer aan zaken. Een vonnis na een bodemprocedure, waarin drie bestuursrechters de zaak tot op de laatste millimeter beoordelen, moet de gemeente houvast geven.
Jaap Kotteman, jurist van het onlangs opgerichte kantoor Legal Advice Wanted in Amsterdam, spande al meerdere keren met succes zaken aan over energietoeslag voor studenten. Hij bereidt procedures voor in steden als Rotterdam, Den Haag en Leiden.
Ook staat hij dinsdag een van de drie studenten bij in Groningen. ,,Deze groep huurders voldoet aan alle voorwaarden. Omdat ze student zijn, hebben ze niet opeens lagere kosten. In mijn ogen hebben ze er gewoon recht op.’’ Ook de Raad van State liet zich begin dit jaar kritisch uit over het voornemen van het kabinet om studenten buiten deze regeling te houden.
Met eerdere vonnissen in de hand, zien Kotteman en Siemensma het proces van dinsdag met vertrouwen tegemoet. Ook Bosman, zelf oud-student aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft vertrouwen in een goede afloop. ,,Eerder werden drie studenten uit Nijmegen, Amsterdam en Utrecht door de rechter in het gelijk gesteld. Dit wordt de eerste rechtszitting in Groningen.’’
Volgens een woordvoerder van de rechtbank Noord-Nederland liggen er nog circa vijftien andere rechtszaken op de plank waarbij studenten energietoeslag eisen.
Vier groepen uitgesloten van regeling
In 2022 werd duidelijk dat door de sterke stijging van de energieprijzen mensen in financiële problemen dreigden te komen. Daarom werd de energietoeslag voor mensen met een laag inkomen verhoogd naar 1300 euro, maar studenten komen er niet voor in aanmerking.
De Vereniging van Nederlandse gemeenten adviseert gemeenten vier groepen voor de compensatieregeling uit te sluiten: dak- of thuislozen, jongeren die nog geen 21 jaar zijn, mensen die in een inrichting verblijven of studenten die studiefinanciering krijgen, omdat hun woonsituatie te divers zou zijn. Ongeveer de helft van de studenten in Nederland woont nog thuis en heeft dus geen eigen energiecontract. Een aanzienlijk deel van de uitwonende studenten is kamerbewoner met een huurprijs inclusief energiekosten.
Bosman: ,,Onzin, natuurlijk. Alsof de woonsituatie van niet-studenten niet divers is.’’ De rechtbank in Nijmegen dacht er net zo over. Volgens de rechter maakte de gemeente een niet te rechtvaardigen onderscheid. Uit onderzoek van de Volkskrant bleek dat er landelijk in totaal meer dan drieduizend rechtszaken dreigen.
Toeslag kan gemeente Groningen bijna twintig miljoen euro kosten
Groningen telt ongeveer 70.000 universitaire en hbo-studenten. Bosman: ,,Niet iedereen woont op kamers of in de stad. Ik schat dat uiteindelijk ongeveer 15.000 studenten recht op energietoeslag hebben.’’ Dat zou de gemeente bijna 20 miljoen euro kosten.
Maar hoe pakte de uitspraak van de rechters voor de studenten in Nijmegen, Amsterdam en Utrecht uit? Bosman: ,,In Nijmegen werd bepaald dat per adres de compensatieregeling een keer kan worden aangevraagd, dus ook als het bijvoorbeeld om een studentenhuis gaat en er meerdere mensen op een adres wonen. In Utrecht krijgen alleen de ongeveer 600 studenten die een procedure tegen de gemeente hadden lopen deze 1300 euro. De gemeente Amsterdam heeft de voorwaarden om in aanmerking te komen bijgesteld. Je moet over een eigen energiecontract beschikken.’’
De gevolgen voor studenten die niet worden gecompenseerd zijn groot. ,,Velen betalen flink meer huur’’, zegt Bosman. ,,Soms gaat het om een paar tientjes per maand, maar er zijn ook gevallen waarbij er 200 euro bovenop komt. Er zijn studenten die daarom weer thuis zijn gaan wonen. Anderen moesten noodgedwongen meer lenen, waardoor hun studieschuld toeneemt.’’
