Asielzoekers voor het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar het vooralsnog rustiger is dan vorig jaar. Foto: Corné Sparidaens
Nu het kabinet is gevallen op het asielbeleid vliegen de migratiecijfers in de politieke debatten over en weer. En dan moet de verkiezingscampagne nog beginnen. Voor wie houvast zoekt: een aantal belangrijke cijfers op een rij.
Vierhonderdduizend. Oud-minister Henk Kamp (VVD) was er vrijdagavond als de kippen bij om na de val van het kabinet de ramkoers van Rutte te verdedigen met het duizelingwekkende aantal van vierhonderdduizend immigranten die in 2022 naar Nederland kwamen.
Dat klopt, het waren er 403.000 om precies te zijn, maar dat getal behoeft toelichting. Ten eerste zijn er datzelfde jaar ook 173.000 mensen vertrokken. Dat waren voornamelijk arbeidsmigranten en Oekraïners die terugkeerden naar hun eigen land. Ongeveer een kwart van de emigranten was in Nederland geboren.
Ten tweede zou het in een kabinetscrisis over asiel niet moeten gaan over het totaal aantal immigranten (naast Oekraïners vooral arbeids- en kennismigranten) maar over asielzoekers. Onder die 403.000 immigranten zijn volgens het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) 27.000 mensen die asiel hebben gekregen en 11.000 die als gezinslid van een statushouder zijn nagereisd. In totaal dus zo’n 38.000, tien procent van het totaal.
Nu zult u misschien denken: die totale asielinstroom was vorig jaar toch 47.991? Goed opgelet, dat klopt. Het totaal van eerste asielaanvragen, herhaalde asielaanvragen en gezinshereniging was in 2022 volgens de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dat aantal. Wat het CBS registreert is het aantal mensen dat zich inschrijft bij een gemeente. Dat zijn alleen diegenen die een verblijfsvergunning krijgen en daarmee van asielzoeker ‘statushouder’ worden.
Niet iedereen die asiel aanvraagt krijgt een status. Het gemiddelde inwilligingspercentage in Nederland is de laatste jaren wel sterk toegenomen tot 85 procent, fors hoger dan het gemiddelde in de EU dat op 48 procent zit.(lees verder onder de grafiek)
De immigratiecijfers op een rijtje.
Dit voorjaar ging er nog een alarmerend getal rond dat de asieldiscussie op scherp zette. De voorspelling van het aantal asielzoekers in 2023, onder noemer Meerjarige Productie Prognose (MPP), kwam volgens het kabinet uit op een ongekend aantal van zeventigduizend. Met die prognoses verschoof de discussie over de asielcrisis: het ging steeds meer over de instroom en steeds minder over het structurele tekort aan opvangcapaciteit.
Tot nu toe lijken de prognoses niet uit te komen. De instroomcijfers zijn in 2023 nagenoeg gelijk aan die van vorig jaar en zouden, als die trend zich doorzet, dus onder de vijftigduizend blijven. Was het paniekzaaierij? Dat moet blijken. De instroomcijfers in de Europese Unie als geheel waren begin dit jaar wél hoger dan begin 2022. De stijging kan nog komen.
Waarom Nederland niet dezelfde toename als de EU ziet, is moeilijk te zeggen. Afgelopen jaren trok Nederland in verhouding niet meer of minder asielzoekers dan gemiddeld in de EU. Hebben de beelden van het buitenslapen in Ter Apel en het uitzichtloze wachten in noodopvanglocaties een afschrikwekkende werking?
Tot slot nog iets over de nareizigers, de groep waar het kabinet over viel. Zoals bekend wilde de VVD de mogelijkheid voor gezinshereniging van oorlogsvluchtelingen beperken tot tweehonderd per maand, wat onverteerbaar was voor de ChristenUnie. Zoals genoemd kwamen er vorig jaar elfduizend gezinsleden van statushouders naar Nederland. De voorgestelde beperking zou gaan om gezinsleden van ongeveer de helft van de statushouders, een paar duizend mensen per jaar.
Wat ook samenhangt met gezinshereniging is de toename van het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) in Nederland. Vorig jaar kwamen ruim vierduizend amv’s naar Nederland, bijna twee keer zoveel als in 2021. Dit jaar lijkt die stijging verder door te zetten. Deze kinderen reizen in sommige gevallen vooruit en willen vervolgens hun familie naar Nederland halen. Uit onderzoek van de IND uit 2022 blijkt dat het beeld onder amv’s bestaat dat gezinshereniging in Nederland gemakkelijker te regelen is.
