Bakkerszoon Herman de Muinck biedt de enquêtecommissie in Zeerijp een taart aan met de tekst 'Waarheid en gerechtigheid zijn het begin van vertrouwen'. Links ondervoorzitter Judith Tielen van de commissie. Foto: Corné Sparidaens
Herman de Muinck was de allereerste getuige die de parlementaire enquêtecommissie hoorde. Bij de aanbieding van het rapport in Zeerijp heeft de bakkerszoon een taart met boodschap mee. ‘Dit is nog maar het begin’.
Het staat geschreven in chocolade. ‘Waarheid en gerechtigheid zijn het begin van vertrouwen’.
In bakkerij Meijer in Hoogezand, tussen de ovens en kratten vol deeg, kijkt Herman de Muinck (74) met glinsterende ogen naar de taart die hij liet maken voor de parlementaire commissie aardgaswinning. ,,Fantastisch, dit is geweldig.”
Het is vrijdagochtend, over een paar uur presenteert de commissie haar rapport. Bakkerszoon Herman was in juni de allereerste die werd gehoord. ,,Wat verwacht u van deze enquête?”, werd hem toen gevraagd.
,,Gerechtigheid’’, zei hij.
Alles went behalve onrecht
Herman was ook een van de eersten die als tienjarig jochie, met te bezorgen broden aan zijn stuur, zag hoe de NAM bezig was bij boer Boon in Kolham. Later kon hij zijn stripboekjes lezen bij het licht van de affakkelvlam. Het belangrijkste dat zijn vader altijd tegen hem zei was: ,,Jongen, alles went behalve onrecht.”
Vandaag is een grote dag. Om hem heen hoort Herman Groningers wel zeggen dat het toch geen zin heeft, zo’n commissie en zo’n rapport. Maar hij heeft nog hoop. Vandaar de taart.
,,Je hoeft ze toch niet te verwennen?’’, vond zijn vrouw Rika. Zij komt ook uit een bakkersfamilie. Bakkerij Meijer is van haar broer Piet, een man die schade-inspecteur met vage teksten over voegfouten linea recta naar huis stuurt. Natuurlijk werd de taart bij hem gemaakt.
,,Je kunt beter met stroop werken dan met azijn”, verklaart Herman de verwennerij. ,,Ja”, zegt Rika. ,,Zo deed je dat ook bij mij.”
Herman de Muinck praat bij het ophalen van de taart met medewerkers van de bakkerij. Zonder vertrouwen is het leven eigenlijk niks aan, daar zijn ze het over eens. Foto: Corné Sparidaens
In gedachten bij Meent
Twee uur later zit Herman op een stoeltje in boerderij De Diek’n in Zeerijp. Hij luistert naar commissievoorzitter Tom van der Lee. ‘Rampzalig’, hoort hij. ‘Groningers structureel genegeerd’, ‘ongekend systeemfalen’, ‘erfschuld’. Hij heeft zijn armen over elkaar geslagen, knikt regelmatig en slikt zo nu en dan wat weg.
Om hem heen vloeit de spanning over of hier wel voldoende recht zal worden gedaan uit de lichamen van de getroffen Groningers. En dan hakt het erin. Die opsomming van alles wat hen is aangedaan, officieel erkend en onomwonden veroordeeld. Herman ziet hoe schuin voor hem Frouke Postma-Doornbos breekt.
Ze is niet de enige.
Herman is zelf in gedachten bij Meent van der Sluis, de man die als eerste de strijd met de NAM aanging en voor gek werd verklaard. Ze kenden elkaar, hij sprak zijn weduwe deze week nog. Wrang, dat hij hier niet bij is. Of Liefke Munneke, die met haar man zo streed voor gerechtigheid, en in 2021 overleed.
‘Dit was emotioneel hè?’
,,Dit is nog maar het begin”, zegt Herman als een van de vele cameraploegen hem na afloop om een reactie vraagt. ,,Als ze dat maar goed beseffen.”
Het napraten is intens. ,,Ik kon wel janken”, zegt Martin Ettema van de Groninger Bodem Beweging tegen Herman. Hij beschrijft hoe hij het door zijn hele lijf voelde. Alsof 12 jaar strijd uit hem weggleed.
Herman slaat een arm om Susan Top, voormalig secretaris van het Groninger Gasberaad. ,,Dat was emotioneel voor je hè?’’ Ze knikt aangedaan. ,,Er komt heel wat los.” Top is blij met de terecht zware toonzetting, maar heeft niet gehoord hoe het nu verder moet. ,,Moreel perspectief? Hoe dan? Ik had zo gehoopt op radicale oplossingen.”
Betere toekomst of weer beloftes?
Bakkerszoon en voormalig gymleraar Herman kent bijna iedereen. Schoolbestuurder John Wierenga bijvoorbeeld, die de leerlingen heeft meegenomen die Tom van der Lee citeerde aan het begin van zijn toespraak. De jeugd die de commissie een betere toekomst gunt.
,,Doen ze er toch wat mee”, zegt Ellemijn de Vries (15) daarover. Maar verder heeft ze niet het idee dat er iets gaat veranderen. ,,Ik denk dat het weer beloftes zijn die ze niet gaan waarmaken”, zegt Esmee Heller (17).
De taart werd gemaakt in bakkerij Meijer, van de zwager van De Muinck. Foto: Corné Sparidaens
Waarheid ligt op tafel, nu de rest nog
‘Waarheid en gerechtigheid zijn het begin van vertrouwen’. Tijd voor Herman om de taart tevoorschijn te halen. Judith Tielen, ondervoorzitter van de enquêtecommissie, neemt hem in ontvangst. Omdat Tom van der Lee te druk is met alle interviews. Ze leest de chocoladetekst, glimlacht en knikt.
De waarheid ligt nu voor iedereen op tafel, in een rapport van 1956 pagina’s dik. Gerechtigheid en vertrouwen zijn ver weg. In bakkerij Meijer zeiden ze het nog tegen elkaar. ,,Zonder vertrouwen is het leven eigenlijk niks aan.”
Bakkerszoon Herman de Muinck kwam met een doos vol taart in Zeerijp en gaat ook weer weg met een doos onder de arm. Een doos vol papier met zwaar beladen teksten. ‘Groningers boven gas’ is de titel. Herman koestert het als een begin.
Onderaan de streep
In de auto op weg naar huis met Rika belt hun zoon Rick. Hoe het was. ,,Snoeihard rapport”, zegt Rika tegen hem. ,,Ja jongen. Precies zoals het is en zoals je het voelt.”
,,En onderaan de streep?”, vraagt Rick. ,,Wat heb je eraan?”
Tja”, zegt Rika, als hij heeft opgehangen. ,,Wij zijn nu wel onder de indruk. Straks ebt het natuurlijk ook zo weer weg.”
,,Misschien.” Herman kijkt vanachter het stuur over zijn geliefde Groninger land dat zijn ziel dreigt te verliezen. ,,Maar het is wel gezegd.”
