Wat kan landelijke Woontop betekenen voor het Noorden? 'Het bouwen van meer huizen wordt lastig'

100.000 nieuwbouwwoningen per jaar. Al vele jaren is dat de ambitie van het kabinet. Onder minister Mona Keijzer (BBB) van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening is dat niet anders dan onder haar voorganger Hugo de Jonge (CDA). Dat is ook hard nodig, want het tekort aan huizen is volgens het CBS gestegen tot ruim 400.000. Om dat in te lopen moet de bouw versneld worden. En niet een klein beetje ook.

Daarvoor houdt Keijzer woensdag 11 december in Nieuwegein een Woontop. Tijdens deze bijeenkomst wil Keijzer ‘bindende afspraken’ maken met verschillende partijen, zoals pensioenfondsen, woningcorporaties, sociale partners, marktpartijen, gemeenten en provincies, om het jaarlijkse streefgetal te halen. De pensioenfondsen hebben inmiddels afgezegd.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Er waait een straffe tegenwind. Door te hoge stikstofuitstoot is het aantal bouwlocaties beperkt. Ook het tekort aan bouwvakkers zet een rem op de bouw. Verder zijn de bouwkosten sinds corona de pan uitgerezen. En tot overmaat van ramp heeft de gestegen hypotheekrente het vooral voor starters moeilijker gemaakt een huis te financieren.

Ook het Noorden deelt mee in de misère op de huizenmarkt. Door het woningtekort zijn de prijzen in Groningen en Drenthe explosief gestegen. Ligt de gemiddelde huizenprijs landelijk volgens de meest recente NVM-cijfers op 473.000 euro, in Drenthe is dat 399.000 euro en in Groningen 347.000 euro. De gemiddelde transactieprijs van een nieuwbouwwoning bedraagt 477.000 euro.

Om de bouw aan te jagen heeft voormalig minister De Jonge in overleg met grote gemeenten uitbreidingslocaties aangewezen. In de stad Groningen gaat het om De Suikerzijde (5000 woningen) en Stadshavens (3300 woningen). In de verder liggende toekomst is de regio Groningen-Assen-Emmen als zoekgebied aangewezen voor nog meer woningbouw.

Rik van Niejenhuis, PvdA-wethouder Wonen, Wijken en Ruimtelijke Ordening in Groningen, weet nog niet of hij de Woontop van Keijzer bijwoont, „maar ik houd wel een plekje in mijn agenda vrij”.

Zelf wil de minister gemeenten tegemoetkomen door de regels te versoepelen. Ze lanceerde daartoe het programma STOER (Schrappen van Tegenstrijdige of Overbodige Eisen en Regelgeving). Dat ze een streep zette door de eis om bij nieuwbouw hokken te plaatsen voor beschermde diersoorten als de huismus, gierzwaluw en vleermuis werd in sommige kringen onthaald op hoongelach.

Of het zal helpen? Het bouwen van meer huizen wordt ‘lastig’, meent Van Niejenhuis. Zelf kan hij hooguit wat sleutelen aan het woningbouwprogramma in de wijkvernieuwingswijken. Zonder aan het aantal sociale huurwoningen te tornen, kan hij daar meer huizen in de vrije sector aan toevoegen.

Voor extra woningbouw zal het Rijk financieel moeten bijspringen. De toegezegde miljard euro per jaar extra voor de bouw van betaalbare woningen zet amper zoden aan de dijk. Er moet jaarlijks minstens 5 miljard euro bij, vinden sommige betrokkenen.

Gebiedsontwikkeling kost nu eenmaal erg veel geld, benadrukt de Groninger wethouder. Gezien het chronische geldtekort van dit kabinet, heeft hij er een hard hoofd in dat het Keijzer lukt om tot 2030 100.000 woningen per jaar te bouwen. „Als het wel kon, hadden we het al lang bedacht.”

In Groningen wordt volgens hem voortvarend gewerkt aan de voorbereiding van De Suikerzijde en Stadshavens. Op de eerste nieuwbouwprojecten in De Suikerzijde kwamen afgelopen zomer veel belangstellenden af. Wel werd er alom geklaagd over de hoge koopsommen. Dat is niet van de lucht. In het Noorden is nu eenmaal een groot gat tussen de gemiddelde prijs van oud- en nieuwbouw. „Voor een bedrag van onder de drie ton bouw je geen koopwoning meer”, zegt Van Niejenhuis.

Wim Stuursma, woordvoerder van de NVM-makelaars in Drenthe, noemt nieuwbouw ‘de smeerolie’ van de woningmarkt. „Als we huizen bouwen voor de markt, zullen er in alle prijsklassen meer verhuisbewegingen komen. Daar moeten we naar streven.”

Een belemmering in zijn ogen is de eis dat twee derde van de nieuwbouwwoningen betaalbaar moet zijn voor mensen met een laag of middeninkomen. Hij vraagt zich af wat ‘betaalbaar’ betekent, als een gemiddelde koopwoning al 477.000 euro kost. „Er wordt vaak aan voorbijgegaan dat het hogere prijssegment het geld moet opleveren voor de financiering van betaalbare woningen.”

Hij kijkt uit naar de versoepeling van de regels die Keijzer heeft beloofd. Nu zitten er wel tien jaar tussen de eerste planvorming en de oplevering van nieuwbouwwoningen. Stuursma: „Dat moet veel sneller. Maar door onderbezetting bij gemeenten zal dat niet eenvoudig zijn. Het schuurt en het wringt. Daarom wordt het lastig voor Keijzer op de Woontop haar doelstellingen te halen.”