Harm (27) uit Ten Boer doet luguber werk in Charkiv. 'Ik schaam mij Europeaan te zijn'

Het ontglipt hem, want hij wil niet oordelen. Maar toch, al die Porsches, Audi’s A6 en Tesla’s in Irpin, ze storen hem. ,,Ze rijden hier in die dikke bakken rond, terwijl aan het front mannen in de loopgraven liggen om hun land te verdedigen.”

Zoals gezegd, Harm Riepema (27), wil niet oordelen. Wie weet lag de bestuurder van zo’n dure auto zelf een week geleden in zo’n loopgraaf. Hoe dan ook, is het niet gek dat hij als zoon van de kippenboer van Ten Boer als vrijwilliger chauffeur in Oekraïne is, terwijl er ogenschijnlijk genoeg chauffeurs zijn in het land? ,,Het is een geloofskwestie. Ik heb deze missie gekregen. Dit is het doel in mijn leven.”

Harm is vrijdag vertrokken naar Charkiv, na Kyiv de grootste stad van Oekraïne. Er leven bijna 1,4 miljoen mensen in barre omstandigheden. Zaterdag een week geleden vielen er nog tientallen doden en gewonden toen een Russische raket een bouwmarkt trof. Het heeft er alle schijn van dat de Russische president Vladimir Poetin Charkiv koste wat kost wil innemen. De stad ligt op 50 kilometer van de grens met Rusland, bommen vallen er geregeld en het Russische leger rukt op om de stad onder artillerievuur te kunnen nemen.

Dat klinkt niet als een uitgelezen moment om er een half jaar te gaan wonen. ,,Ik huur een appartement van een man die naar Kyiv is gevlucht. Dat komt mij goed uit. Ik kan het voor 90 euro per maand huren”, aldus Harm.

Hoe beland je als zoon van een kippenboer in Oekraïne? ,,Ik kom uit een streng christelijk nest, ging in Groningen naar het Gomarus College, maar was daar op een gegeven moment helemaal klaar mee. Na een opleiding als beveiliger belandde ik in de Groninger horeca, als portier. Dat heb ik een jaar of vier gedaan en daar ging het mis. Ik begon met drugs, ging gek leven en domme dingen doen.”

Corona betekende de ommekeer. De horeca ging dicht en Harm Riepema vroeg zich af waarmee hij bezig was. ,,Je kunt toch meer betekenen voor mensen, zei ik tegen mezelf. God daarboven heeft me in de kraag gegrepen. Wat is je doel, wat ga je doen met je leven?” Het antwoord lag in Oekraïne. ,,Al sinds 2014, toen de Russen de Krim binnenvielen, heb ik het gevoel dat er een nieuwe wereldoorlog komt. Na 24 februari 2022, de Russische inval, werd ik letterlijk gek. Ik kon alleen maar denken: ‘ik moet daar heen’.”

De eerste keer was hij na tien dagen terug, maar hij bleef ernaartoe gaan. ,,Oekraïners zeiden: ‘Al zit je hier op een bankje, zelfs dan help je ons al, door er te zijn’.” Maar ja, op een bankje zitten is ook zo wat. In de zomer van 2023 was hij er drie maanden en kwam in contact met de Irpin Bible Church. Van daaruit werkt een kapelaan om gesneuvelde militairen van het front te halen en naar de nabestaanden te brengen. Harm helpt hem.

Dat doet hij een week per maand. Plus 200, heet het. Dat betekent dat hij de lichamen niet rechtstreeks bij het front weghaalt, maar dat die al in lijkenzakken zijn klaargelegd. ,,Die zakken halen we op. Eerst kijken we of het lijk geschikt is voor een open kist of niet. En dan gaan ze in containers naar de dorpen en steden, waar de nabestaanden wonen.”

Hij noemt het zelf luguber werk. ,,Voor mij zijn al die lijken een nummer. Dat moet wel, anders is het mentaal niet vol te houden. Soms jonassen we met die zakken met lijken of we klimmen eroverheen. Zo eervol als de taak is, zo oneervol is het werk.”

Dat werk blijft hij doen, ook als hij in Charkiv woont. ,,Het is weliswaar luguber, maar je hebt wel vrijwilligers nodig die dit doen.” De andere drie weken is hij chauffeur in Charkiv. Rijdt hij met water, voedsel, medicijnen en kachels naar dorpen en steden in de frontlinie. En houdt hij er rekening mee dat hij op een gegeven moment de inwoners van Charkiv moet evacueren.

Zover is het nog niet. ,,Die mensen zijn zo trots op hun stad. Ze willen daar niet weg. Als er iets kapot wordt geschoten, ruimen ze de boel meteen op en ligt er aan het eind van de dag geen troep meer. Ik vind Charkiv betoverend, ben onder de indruk van de saamhorigheid die daar heerst. Ze doen er alles aan om het leven daar goed te houden.”

Als vrijwilliger is hij een eenling. Hij is ook in zijn eentje naar Charkiv gereisd, zoekt daar contact met de kerk en biedt zijn diensten aan. In het volle besef dat de hulp uit het Westen volstrekt onvoldoende is. ,,Ik schaam mij om Europeaan te zijn. Wij laten deze mensen zo in de steek. En waarom? De vrees is dat er een nieuwe wereldoorlog komt. Maar die is er al. Rusland is in oorlog met het Westen, zo praat Poetin er constant over. Wij op onze beurt zeggen dat Oekraïne vecht met de Russen. Dat is onzin. Wij moeten zoveel mogelijk steun bieden als we kunnen. We moeten niet talmen uit angst voor oorlog, want oorlog, dat is het al.”

In die oorlog heeft Oekraïne tekort aan alles, aan manschappen en aan materieel. Of, zoals Harm het zegt, het is acht tegen één. Een zeer ongelijke strijd. In dat strijdtoneel gaat hij wonen. Is dat niet spannend? ,,Dit is het doel in mijn leven. Als dat doel is bereikt, is het bereikt. Als de beste man boven wil dat ik kom, dan kom ik.”