Geestelijk verzorger Melissa Dales legt haarfijn uit wat de menselijke impact van de gaswinning is. 'Je kan niet zeggen dat het wel goedkomt. Want dat weet je niet'
Waar het vorige week tijdens de openbare verhoren vooral ging om degenen die verantwoordelijk waren, ging het maandag met geestelijk verzorger Melissa Dales over de inwoners van Groningen en de gevolgen van gaswinning voor hen.
Melissa Dales groeide op in Loppersum, vertrok naar Groningen om te studeren, maar kwam met een roeping weer terug naar het aardbevingsgebied: als geestelijk verzorger wilde ze gedupeerden van de gaswinning bijstaan.
Dat deed ze van 2018 tot en met 2021. In die jaren zag ze ,,mensen van houding veranderen omdat zorgen drukken. Mensen met concentratieproblemen, slaapproblemen, die een korter lontje hebben, emotioneel zijn, zich terugtrekken’’, vertelde ze maandagochtend aan de commissieleden van de parlementaire enquête gaswinning Groningen.
De problemen in het aardbevingsgebied kende ze van dichtbij. Het huis van haar ouders had schade. Ze verhuisden uiteindelijk naar Annen. Ook het huis van haar opa in Zeerijp had schade. Toen hij in 2016 overleed, was het nog niet geregeld. Hoe hij daarmee omging, wil de commissie weten. ,,Niet. Hard werken. Niet teveel woorden aan spenderen. Kop d’r veur, zoals we dat doen in Groningen. Je merkte aan hem wel een bepaalde onrust. Hij wilde er absoluut niet weg. Woonde er al 65 jaar. De kinderen waren er opgegroeid.’‘
Nieuwsbrief Naschokken
Wil je op de hoogte blijven van de parlementaire enquête? Schrijf je dan in voor onze DVHN-nieuwsbrief. Klik op deze link om je aan te melden.
Menselijke impact
Haarfijn legde Dales uit wat de menselijke impact van de gaswinning, de aardbevingen, schade en versterking is. ,,Op het moment dat je thuis niet veilig is, brokkelt je toekomstperspectief af. De plek waar je woont, is de plek van waaruit je leeft. Als dat niet vanzelfsprekend is, als je daar zelf niet voor mag kiezen, waar mag je dan wel voor kiezen?’’
In 2018 vraagt ze aandacht voor jongeren in het aardbevingsgebied. ,,Omdat dat de groep is die langer in bevingsgebied leeft dan erbuiten. Die voelt dat dit normaal is, maar dus ook het gevoel heeft dat het normaal is om zo met burgers om te gaan. Die thuis hoort dat beloftes niet worden nagekomen, dat autoriteit niet luistert. Die het vertrouwen kwijtraken in alles om zich heen.’‘
In 2021 stopt Dales met haar werk in het aardbevingsgebied als ze een fulltime baan als geestelijk verzorger in Friesland krijgt. Ze kan het werk niet loslaten. ,,Het zijn mijn mensen, het is mijn gebied. De grootste last om te dragen, is dat je anderen ziet die zich onveilig voelen en je niet kan zeggen dat het wel goed komt. Want dat weet je niet.’‘
Wat Dales het meest heeft geraakt is ,,dat we in een verzorgingsstaat als Nederland, mensen tweederangsburger kunnen laten voelen. Dat andere motieven dan de menselijkheid belangrijker zijn. Dat geld en electoraat belangrijker zijn dan de mensen.’‘
Als laatste vraagt de commissie naar de discussie over het verhogen van de gaswinning in Groningen. Vanwege de oorlog in Oekraïne en de enorm gestegen gasprijzen klinken geluiden om toch maar weer gas uit Groningen te halen, hoewel verantwoordelijk staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) tot dusver volhoudt dat dit een ultimum remedium is. Over die discussie zegt Dales: ,,Het raakt mij dat we dit opnieuw... dat het weer op tafel ligt. Dat het überhaupt bespreekbaar is...’‘
Ze raadt de mensen die erover gaan aan om ,,daar eens een goed moreel beraad over te houden. Om eens goed af te wegen welke belangen er allemaal spelen, en om alle partijen die er iets over mogen en kunnen zeggen om tafel te hebben. Om een gedegen ethische afweging te maken over wat te doen. En niet financiële belangen per definitie voor laten gaan.’‘
Als laatste vraagt commissielid Barbara Kathmann hoe de discussie onder Groningers beleefd wordt. Daarover is Dales heel duidelijk: ,,Groningers voelen dit als een schop na. En potentieel weer een belofte die gebroken gaat worden. Want, gaan we wel naar nul? En zo ja, wanneer dan?’‘
'Geen zwijgplicht NAM'
De NAM heeft medewerkers van het CVW nooit een zwijgplicht opgelegd, zegt Jan Emmo Hut. Hij noemt het ,,pertinent niet waar.’’ Hut was van 2015 tot en met 2018 directeur Bouwkundig Versterken van het Centrum Veilig Wonen (CVW) en werd maandagmiddag door de commissie verhoord.
Wel hadden de medewerkers een geheimhoudingsclausule in de arbeidscontracten. Dat het contract tussen NAM en CVW nooit bekend is gemaakt, komt volgens Hut omdat het ,, een contract is tussen twee private commerciële partijen. In dit land is het niet gebruikelijk dat je dat soort contracten openbaar maakt.’’
Iedereen die voor het CVW aan de slag wilde met het herstellen van schade of het versterken van woningen, moest een cursus hebben gevolgd. Die werd volgens Hut door de NAM betaald. Maar uiteindelijk hebben van de 4500 tot 5000 mensen die het certificaat hebben behaald nog niet de helft werk voor het CVW uitgevoerd. Hut: ,,Er werd gewoon minder werk in de markt gezet dan mensen die dat diploma hadden.’’