Flinke kritiek Nationale Ombudsman op gang van zaken aardbevingsgebied Groningen. 'De spelregels veranderen steeds en dat doet wat met het vertrouwen in de overheid'
Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. Foto Freek van den Berg
De zes aanbevelingen die de Nationale ombudsman bijna vijf jaar geleden aan het kabinet deed om de problemen rond de schadeproblematiek en de gaswinning in Groningen aan te pakken, zijn vrijwel genegeerd. De ombudsman herhaalt de aanbevelingen en rept van een crisis.
Daarmee schaart Nationale ombudsman Reinier van Zutphen zich achter Inspecteur-Generaal Theodor Kockelkoren van Staatstoezicht op de Mijnen. Kockelkoren riep het kabinet al meerdere malen op om de situatie in Groningen en Noord-Drenthe als crisis te bestempelen. De Nationale ombudsman pleit voor een aparte crisiscoördinator die met doorzettingsmacht de problemen aanpakt.
,,Tijdens de coronacrisis heeft de overheid laten zien wel ruimhartig en snel compensatie te kunnen bieden. Waarom kan dat dan niet in Groningen en Noord-Drenthe”, vraagt Van Zutphen zich af in het meest recente rapport ‘Verscheurd Vertrouwen’ dat vandaag wordt gepubliceerd.
De Nationale ombudsman is een onafhankelijke functionaris die klachten van burgers over onbehoorlijk overheidsoptreden behandelt. In het geval van de gaswinning, en daaraan gerelateerde aardbevingen, in Groningen is er absoluut sprake van ‘onbehoorlijk overheidsoptreden’, stelt Van Zutphen. Volgens hem zijn niet alleen de huizen van bewoners in het bevingsgebied beschadigd, maar juist ook hun vertrouwen in de overheid.
In april 2017 deed Van Zutphen samen met de Kinderombudsman Margrite Kalverboer uit Groningen een oproep aan het nieuwe kabinet van VVD, CDA, ChristenUnie en D66 met zes aanbevelingen. Zo riep de Nationale ombudsman op om een ‘betrouwbare overheid te zijn in gedrag en woorden’, ‘dat het Rijk actief verantwoordelijkheid voor de gaswinning zou moeten nemen’ en om ‘de schadevergoedingen en -herstel zelf ter hand te nemen’.
‘Overheid wantrouwt burger en andersom’
De wrange conclusie nu is dat de overheid zich blijft verschuilen achter wetten, regels en berekeningen. De aanbevelingen uit 2017 blijven dan ook - bijna vijf jaar later - nog steeds staan. ,,De overheid lijkt de burger te wantrouwen. En andersom”, concludeert de Nationale ombudsman. ,,Maar ook overheden onderling lijken elkaar te wantrouwen.”
Bewoners wantrouwen de overheid omdat die de spelregels tijdens het spel steeds lijkt te veranderen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de recente omkering van de bewijslast door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) die het wettelijk bewijsvermoeden - waar jarenlang voor was gestreden - terugdraaide. Volgens de Nationale ombudsman staat het gemeenschapsgevoel in dorpen en wijken onder druk omdat er onzekerheid is over wat er met huizen en de woonomgeving gaat gebeuren. ,,Dit geeft veel spanning bij buren, vriendengroepen en families.”
