’Cancelcultuur is tegen ons.' Vandaag Inside ligt vaker onder vuur, maar grens lijkt nu bereikt

„Ik kom langzamerhand tot de conclusie dat er geen ruimte meer is voor dit programma.” En: „De cancel- en wokecultuur is groot en is tegen ons.”

„Dit was de laatste?”, sprak Genee. „Ik denk het wel”, antwoordde Johan Derksen. Of de rest van de heren nog doorgaat zonder ’de snor’ bleef in het midden. „Samen uit of samen thuis. Als jij ermee stopt, dan stoppen we allemaal”, sprak Genee eerder in de uitzending.

Derksen trok donderdagavond, ondanks de aankondiging van Talpa, maar half het boetekleed aan. „De enige die schuldig is, ben ik. Ik kom met een verkeerd verhaal en nuances die ik mij niet goed herinner.” Desondanks bleek een ’sorry’ te veel gevraagd. „Aan wie moet ik dat doen? We zitten hier onderhand een examen ’excuses maken’ te doen. Nou, lik mijn reet!”

De lacherige sfeer rondom Derksens ’bekentenis’ van een seksueel misdrijf in zijn jonge jaren was volgens hun werkgever Talpa ’volstrekt ongepast’ en een oprecht excuus derhalve noodzakelijk. Vanaf zijn visstek in Frankrijk reageert oud-zenderbaas Fons van Westerloo stellig: „Natuurlijk moeten ze excuses maken, dit kán gewoonweg niet. Dit is platte kroegpraat, die ver over de grens gaat. Meestal kan ik wel om ze lachen. Bij eerdere opmerkingen kon je ook wel eens je wenkbrauwen fronsen, maar dit vond ik echt veel erger. Je vertelt dat je in je jeugd een misstap hebt begaan, alsof het eigenlijk iets heel menselijks was. En suggereert dat het voor Johnny de Mol misschien ook wel zoiets is geweest. Maar het ís niet normaal. Ik heb die flowerpowertijd ook meegemaakt en echt nooit zoiets gedaan. Misschien dat het in de voetbalwereld zo ging, maar in de normale wereld gaat dit totaal te ver.”

Meerdere keren in zijn 20-jarig bestaan kwam het programma – als Voetbal Inside, Veronica Inside en sinds maart als Vandaag Inside – onder vuur te liggen vanwege ’de toon’. Psycholoog Jeffrey Wijnberg wijst erop dat die toon juist ook de succesformule van het SBS6-programma bepaalt. „Johan Derksen geeft natuurlijk sinds jaar en dag zijn ongezouten mening. Dat is een beetje zijn corebusiness geworden: gewoon zeggen wat je denkt. Het wordt heel erg gewaardeerd door het publiek, dat hij alles rauw op tafel gooit. Dat is wie Johan is, dat verwachten mensen van hem, daarin wordt hij gesteund en bevestigd.”

Derksen, Gijp en Genee fietsen overal dwars doorheen en komen uiteindelijk als een kat met negen levens overal mee weg, zo leek het tot nu toe. Bijvoorbeeld nadat het drietal werd beschuldigd van ’transfobie’, nadat Van der Gijp aan tafel de Vlaamse journalist Bo Van Spilbeeck, die voortaan als vrouw door het leven wilde gaan, nadeed. Of toen Derksen opmerkte dat Marokkanen altijd voor gedoe zorgden in amateurclubs. De ophef doofde steeds uit, tot het volgende relletje.

De grootste rel zorgde twee jaar geleden wel voor flinke onderlinge ruzie. In Veronica Inside werd gesproken over de anti-racismedemonstraties in Nederland. Toen er op zeker moment een foto van een demonstrant verkleed als Zwarte Piet werd getoond, zei Derksen: ’Weten we zeker dat dat niet Akwasi is?’ Daarmee speelde hij in op het optreden van de zwarte rapper Akwasi bij de Black Lives Matter-demonstratie van 1 juni 2020 op de Dam in de hoofdstad, waar Akwasi had geroepen dat hij ’Zwarte Piet recht in zijn gezicht wilde trappen’. ’Racisme!’ werd Derksen verweten en adverteerders van het programma haakten na de uitzending massaal af. Het Nederlands Elftal besloot VI te boycotten.

Dat zou het bedrijf Talpa meer dan een miljoen aan misgelopen reclamegeld gaan kosten, zo staat opgetekend in de bestseller-biografie Derksen van Michel van Egmond en Antoinnette Scheulderman, waarin ’de Snor’ wordt geportretteerd als ’stoïcijns volhardend in het alles mogen zeggen wat je wilt, ook als dat kwetsend is’. De racisme-rel leidde bijna tot een vervroegd einde van het programma, toen Derksen weigerde om nog plaats te nemen naast ’verrader’ Wilfred Genee na de ongemakkelijke, aan racisme gewijde uitzending in juni. Maar de soep werd na bemiddeling van John de Mol alsnog niet zo heet gegeten als hij werd opgediend. Excuses kwamen er niet.

Dat is nu wel anders. Volgens Wijnberg heeft Derksen met zijn ’kaarsverhaal’ een verklaring willen geven, dat mensen zich soms beter voordoen dan ze zijn. „Johan wilde eigenlijk opkomen voor Johnny de Mol, door te vertellen dat hij zelf ook geen lieverdje was. Maar door dat met een bepaalde bravoure te brengen in een niet helemaal correct verhaal, komt dat anders over dan hij waarschijnlijk bedoeld heeft. Het is een late bekentenis, daarom wilde hij in eerst instantie ook geen excuses aanbieden. Hij meende wat hij zei”, gelooft de psycholoog.

Publiciste Yesim Candan, woensdagavond te gast in het programma, kijkt er anders naar: „Ik werd de hele tijd afgekapt. Terwijl: zij vinden toch dat je alles kunt zeggen? Waarom moet ík dan opeens mijn mond houden? Ze waren echt onbeschoft, terwijl ik juist ook benadrukte dat ik vind dat Vandaag Inside moet blijven bestaan en dat ik tegen een cancelcultuur ben. Maar ik wil wel kunnen zeggen dat dit soort seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt gebagatelliseerd, door zo’n haha-sfeer. Terwijl: voor mij en veel andere vrouwen ís dit geen grap. En ik vond dat hij daarvoor zijn excuses moest aanbieden.”

Echte excuses bleven uit, en het was de vraag of ze oprecht waren geweest. Fons van Westerloo heeft wel een vermoeden waarom de omroep erop stond: „Talpa wacht nu al een jaar op de voorgenomen fusie met RTL. Ik weet zeker dat het soort uitspraken van Derksen in dit ’kaarsverhaal’ voor RTL echt onaanvaardbaar is. Wat haalt Bertelsmann van de RTL Group dadelijk allemaal binnen? Daar zullen ze zich wel even over achter de oren krabben, met eerst het schandaal rond The Voice, vervolgens de aangiftes tegen Johnny de Mol en nu dít weer. Ik vermoed dat de hoogste Duitse baas al bij John de Mol aan de telefoon heeft gehangen.” Ondertussen is Derksen ook al gecanceld door de regionale radiozenders Rijnmond, Noord-Holland en Omroep West, waar hij een programma had over countrymuziek.

„Alle relaties ben ik kwijt, door een uitglijder”, zei Derksen. „Dan ga ik hier niet meer met plezier zitten.”