De versterkingsoperatie is technisch ingewikkeld, vergt veel geduld en brengt veel onzekerheid met zich mee. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op psychische klachten. Foto Anjo de Haan
In aardbevingsgebied Groningen lopen nog duizenden ‘onzichtbare’ gedupeerden die zich niet zo snel zullen melden bij de huisarts, maar wel een verhoogd risico op een angststoornis of depressie hebben.
,,Ik heb liever dat er snel een aannemer komt dan een psycholoog, zullen deze mensen vermoedelijk zeggen”, zegt Tom Postmes, hoogleraar sociale psychologie in Groningen.
Postmes vreest daarom dat mensen zich niet zo snel melden als de sores met aardbevingsschade en versterking onder hun huid gaat zitten. In het programma Nij Begun moet hier meer aandacht voor komen, vindt de hoogleraar.
Gevolgen aardbevingen en versterkingsoperatie op inwoners
Postmes bracht op verzoek van de Groningse ‘aardbevingsgemeenten’ en de provincie in kaart met welke psychosociale gevolgen van de aardbevingsschade en de versterkingsoperaties de overheid en instanties rekening moeten houden. Daarbij maakte hij een vergelijking met de situatie in 2016.
Hij deed dit op basis van data van onder andere GGD Groningen en van eerdere onderzoeken. Hij sprak dus niet met gedupeerden zelf. Maar door allerlei gegevens te vergelijken kan hij wel vaststellen hoe groot de groep Groningers is die door alle sores met de bevingen en de ingrijpende versterkingsoperatie psychische klachten dreigen te krijgen.
Tom Postmes. Foto: DVHN
De bureaucratie en de verkokering van de instanties speelt hierbij ook een rol. Kenmerkend is bijvoorbeeld dat Postmes' onderzoek zich alleen uitstrekt tot de provincie Groningen. Terwijl aardbevingen zich niets aantrekken van bestuurlijke grenzen en er ook in Noord-Drenthe veel schade is aangericht.
De hulp aan mensen met complexe aardbevingsschade is wel verbeterd, constateert Postmes. En daardoor gaat het met de gedupeerden wel beter. Omdat er echter de komende jaren nog veel gedupeerden bij komen, en de versterkingsoperaties nog in volle gang zijn, verwacht hij dat de problematiek de komende jaren niet minder wordt.
Coaches
,,Er is nu veel hulp bij de concrete afhandeling van schade’’, stelt hij vast. ,,Denk bijvoorbeeld aan aardbevingscoaches. Dat is natuurlijk fijn. Maar er is nog wat meer zorg nodig voor mensen die psychische problemen krijgen.”
Heeft je huis meervoudige schade en moet het versterkt worden, dan krijg je het als gedupeerde zwaar te verduren, en dan liggen ook psychische klachten op de loer. Postmes: „Het is gewoon heel ingrijpend als je vanwege de versterking tijdelijk naar een andere woning moet. Het kost allemaal heel veel tijd, je moet onderhandelingen voeren en ingrijpende beslissingen nemen.”
Een opvallende uitkomst dat dit eigenlijk voor iedereen in min of meer gelijke mate vervelend is. ,,We kunnen niet vaststellen dat bijvoorbeeld ouderen meer te lijden hebben of dat woningbezitters zich meer zorgen maken dan huurders, omdat hun huis wel eens onverkoopbaar zou kunnen zijn.”
Ruzies en irritaties
Zorgen en stress leiden tot irritaties en meer ruzies. „Voor zover ik weet is er geen significante toename van burenruzies of echtscheidingen”, zegt Postmes. „Wel raken veel mensen hun vertrouwen in de overheid en in instanties kwijt en daarmee krijgen ze dus wel gemakkelijker conflicten.”
In januari presenteerde voormalig Tweede Kamerlid Henk Nijboer het sociale programma van Nij Begun. Het bevatte zestien plannen voor onder andere armoedebestrijding en meer sport en spel voor kinderen. Maar dit programma gaat niet over herstel. In het deel van Nij Begun dat daar wel over gaat, mist Postmes de zorg voor mensen met klachten als depressie en angststoornissen.
,,Ik kan nog niet zeggen hoe die zorg er precies uit moet zien. Dat is ook iets om nader te bespreken. Maar gezien het verhoogde risico bij een omvangrijke groep, dus 4000 tot 7500 mensen, is het belangrijk dat daar wel aandacht voor is.”
