Dit zijn de 10 opvallendste zaken in de Sociale Agenda van Henk Nijboer

Henk Nijboer heeft donderdag zijn Sociale Agenda gepresenteerd, om met 100 miljoen euro per jaar Groningen en Noord-Drenthe binnen een generatie van 30 jaar er weer bovenop te helpen qua mentaal welzijn, armoede en werkgelegenheid, leefbaarheid en kansen voor jongeren. De kwartiermaker komt daarvoor nu met zestien maatregelen op de proppen. De volgende 10 zaken springen eruit.

Nijboer heeft zijn Sociale Agenda gebouwd op drie ‘fundamenten’: het terugbrengen van ‘gemeenschapszin en trots’, ‘eerder erbij zijn’ als iets mis dreigt te gaan bij kinderen en jongeren, en het aanpakken van grote problemen zoals schulden, armoede en een gebrek aan leesvaardigheid. Die fundamenten liggen onder alle zestien maatregelen.

Groningers en Drenten moeten uit de malaise komen en weer trots worden op al het moois uit de regio, vindt de kwartiermaker. Te beginnen bij de jeugd, die in aardbevingsgebied bovengemiddeld in geestelijke nood zit maar zo lang op hulp moet wachten dat ze vastloopt. Het team van Nijboer wil dat patroon van stress en schooluitval doorbreken met meerdere maatregelen en pompt daarnaast miljoenen euro’s in programma’s om de armoede weg te werken en mensen uit de schulden te helpen.

Nijboer geeft in de Sociale Agenda aan dat hij onder de indruk is geraakt van alle lokale en regionale initiatieven van bewoners en dorpsverenigingen die er al bestaan. Hij wil die lokale initiatieven maximaal steunen. Zo komt er extra geld voor culturele en sportieve initiatieven en voor investeringen in buurt- en dorpshuizen.

Niet de overheid moet de lakens uitdelen bij de uitvoering van de Sociale Agenda, maar burgers zelf. Nijboer denkt dat door vertrouwen te geven aan bewoners en hen de regie te geven, het geld goed besteed zal worden.

Het was de eerste concrete maatregel die Nijboer in oktober alvast verklapte: er komen 2 tot maximaal 6 extra schooluren per week in het basisonderwijs. Nu is duidelijk dat een leeuwendeel van de miljoenen naar deze maatregel toegaat. Het gaat om 36 miljoen per jaar, ongeveer een vierde van het jaarlijkse totaal van 128 miljoen.

Die extra lesuren zijn in principe bedoeld voor culturele en muzikale ontwikkeling en voor sport en beweging. Denk aan een instrument leren spelen, handvaardigheid krijgen of zwemles volgen. Scholen uit Groningen en Noord-Drenthe reageerden enthousiast op de aankondiging en zullen blij zijn dat er 36 miljoen voor komt.

Nijboer nam een jaar de tijd om met plannen te komen en moest daarbij moeilijke keuzes maken. In de Sociale Agenda probeert hij met zijn team duidelijk toe te lichten waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Ook maakt hij expliciet wat de maatregelen precies inhouden en hoe de bedragen zijn berekend.

Het ‘waarom’ en ‘wat’ van de maatregelen zijn daarmee helder. De vraag wie de regie moet nemen en hoe de maatregelen precies worden uitgerold, zijn nog niet in kaart gebracht. Dat is bewust: Nijboer wil daar komend jaar pas aan beginnen nu duidelijk is wat er moet gebeuren en waarom. Je zou dus kunnen zeggen dat de maatregelen nog niet écht concreet zijn.

In de Sociale Agenda is veel overlap tussen verschillende maatregelen zichtbaar. Volgens Nijboer is ook dat met een reden: ze moeten elkaar versterken en ervoor zorgen dat diepgewortelde problemen zoals armoede, mentale worstelingen en een gebrek aan kansen voor jongeren op meerdere manieren worden bestreden.

Veel van de maatregelen gaan over zaken die al gebeuren of in gang zijn gezet. Nijboer heeft willen proberen om goede initiatieven die al bestaan in de schijnwerpers te zetten. Niet voor niets benadrukt hij dat in de inleiding van zijn Sociale Agenda. Zo hebben bestaande trajecten voor psychische hulp, steun bij schulden of ondersteuning voor zwangere vrouwen een plek gekregen in de plannen.

Er komen veel nieuwe banen uit de Sociale Agenda rollen. Alleen al om al die maatregelen op het gebied van zorg, onderwijs en cultuur uit te voeren zijn er veel extra handen nodig. Op basis- en middelbare scholen komen begeleiders om kinderen en jongeren een steuntje in de rug te geven, ook op mentaal gebied.

In wijken en dorpen treden straks cultuurcoaches en jongerenwerkers aan om samen met bewoners de schouders onder de leefbaarheid. Maar ook mensen die nu nog langdurig zonder werk zitten, wil Nijboer activeren. Speciale Nij Begun-banen moeten hen een opstapje naar betaald werk geven.

Verrassend is het niet – want Nijboer sprak afgelopen jaar geregeld met en over jongeren – maar in de Sociale Agenda is veel inbreng van jongeren terug te zien. Die vertelden hem op bijeenkomsten dat hulp vaak te laat komt als je eerst op een wachtlijst komt en pas na een half jaar of nog langer aan de beurt bent. En te weinig kinderen vergroten hun leefwereld met cultuur en sport, bijvoorbeeld omdat ze in armoede opgroeien.

Dat moet anders, vindt Nijboer. Meerdere van de zestien maatregelen zijn erop gericht om te zorgen dat jongeren eerder aandacht krijgen. Als problemen zich niet voordoen op jonge leeftijd, hoeven ze ook niet opgelost. Nijboer wil veel van de miljoenen gebruiken om jonge Groningers en Drenten een beter leven te geven.

Wat ook opvalt: de dingen die Nijboer níét in zijn Sociale Agenda heeft opgenomen. Hij besteedt geen cent aan openbaar vervoer, ook al werd die wens veel genoemd tijdens zijn gesprekken en bijeenkomsten. Volgens Nijboer is daar niet genoeg budget voor en belangrijker, is de Sociale Agenda daar niet voor bedoeld. De overheid zou daar zelf in moeten investeren. Om diezelfde reden wil Nijboer geen gaten in begrotingen dichten met zijn jaarlijkse 100 miljoen.

Het derde punt dat niet in de agenda staat, gaat over individuele inkomenssteun. Nijboer was eerst van plan om schuldenlasten volledig weg te poetsen, maar liet zich overtuigen dat het beter is om mensen te helpen om zelf uit de schulden te leren komen. Dat zou op langere termijn zorgen voor minder terugval.

Nijboer heeft bewust bij meerdere maatregelen aan lokale dingen gedacht, en dat blijkt in het bijzonder bij een maatregel. Hij wil geld investeren om de Groningse en Noord-Drentse dialecten en ander cultureel erfgoed weer op de kaart te zetten. Hij ziet daarin een rol voor de regionale media DVHN en RTV Noord.

Verder komen er zogeheten language nests: ‘taalnesten’ waar oudere én jonge Groningers en Drenten hun streekstaal kunnen leren. In de visie van Nijboer is liefde en kennis van het Nedersaksisch een basis voor herstel van de gekrenkte trots in de regio.