De prijs van gas schiet maandag bijna 10 procent omhoog op de termijnmarkt. Aanleiding vormt de verhitting van het conflict aan de grens van Oekraïne met Rusland. Duitsland stelt dat de noordelijker gelegen gaspijpleiding Nord Stream 2, vanuit Rusland via de Duitse grens naar Nederland, geen vergunning krijgt als Moskou Oekraïne binnenvalt.
De prijs van de future voor levering van TTF gas voor 21 december, het beeldbepalende Nederlandse contact voor de Europese gasmarkt, is maandag met 10 procent opgelopen tot bijna 116 euro per megawattuur. Dat is bijna het record van oktober. Ook contracten voor latere levering lopen in prijs op.
Dergelijke groothandelsprijzen zorgen uiteindelijk dat de consument in Nederland een hogere gasrekening krijgt, waarvoor het kabinet nu twee keer compensatie heeft beloofd.
De Duitse minister Baerbock van Buitenlandse Zaken verwijst voor de blokkade naar de voorwaarden die de energiewet van zijn land heeft. Daaraan voldoet het concern Nord Stream op dit moment niet, stelt zij.
De Nord Stream 2 is een dochteronderneming van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom, waarin ook Shell naast bedrijven als Wintershall, Engie, ÖMV en Uniper een belang hebben genomen.
Baerbock reageerde weer op de opgelopen spanningen afgelopen weken aan de grens. De minister meldde dit weekend tegen de Duitse zender ZDF dat de vergunning voor Nord Stream 2 ’bij verdere escalatie’ niet wordt goedgekeurd.
Invasie
Duitsland schermde afgelopen week ook al met extra voorwaarden voor Nord Stream 2, terwijl Moskou een grote troepenmacht heeft gevormd aan de grens met de Oekraïne. Berlijn vreest met Europese landen een invasie komende weken, na een waarschuwing van de Verenigde Staten.
Rusland eiste maandag op zijn beurt bij monde van minister Sergei Ryabkov dat de NAVO veiligheidsgaranties moet geven om een conflict in Oekraïne te voorkomen.
Het conflict verhit op het moment dat de Europese gasvoorraden door lage aanwas deze zomer op een laag punt staan, en de winter nog moet beginnen.
Principieel is er een langer lopend conflict tussen Moskou en Europa: de EU eist dat ook andere gebruikers toegang krijgen tot Nord Stream 2, maar Poetin weigert dat voor zijn staatsmonopoliebedrijf Gazprom.
De Oekraïne weigert al langer een prijsverhoging van rond de 40 procent te betalen voor het gas dat vanuit Rusland via de leiding Nord Stream 1 door zijn territorium richting Europa stroomt.
Het land vreest grote economische schade als Moskou een blokkade doorvoert. Rusland kan met de Nord Stream 2-leiding Oekraïne buiten zijn gasleveringen houden, de economische druk opvoeren, en toch Europese klanten als Nederland bedienen.
Scholz zei dit weekend dat Duitsland zich zal blijven inzetten voor Oekraïne als doorvoerroute voor gas naar Europa. „We blijven ons verantwoordelijk voelen om ervoor te zorgen dat de Oekraïense activiteiten in de doorvoer van gas succesvol blijven”, zei Scholz.
Sancties
De positie van Oekraïne is president Poetin een doorn in het oog. Hij waarschuwde vorige week de Amerikaanse president Biden niet te proberen het land lid te laten worden van de NAVO. Moskou wenst geen stationering van kernwapens direct aan zijn grens, waarschuwde Poetin.
G7-landen haalden dit weekend uit met een nieuwe veroordeling van deze Russische politiek. De landen dreigen Moskou met zware sancties en ’grote kosten’ mocht Rusland Oekraïne binnenvallen.
Februari en maart 2022 worden de wintermaanden met de grootste onzekerheid voor levering van energie. Daarna zwakt de prijs van de futures iets af, „maar blijft de prijs toch nog ongekend hoog”, aldus energie-econoom Hans van Cleef.
Tegelijkertijd stijgt de prijs van een carbonemissievergunning. Die beprijst de uitstoot van fossiele CO2. Het tarief van deze carboncontracten wordt gereguleerd door Brussel, in een poging om uitstoot door bedrijven te beperken.
,,Als de prijs van gas stijgt, wordt er ook meer goedkopere kolen verstookt, dat stuwt de CO2-uitstoot omhoog en dan zijn meer carboncontracten nodig voor bedrijven”, zo duidt Van Cleef. Met weinig zon en wind, moeten de kolencentrales deze weken ook extra aanleveren.
Terwijl de hoeveelheid duurzame energie nog niet toereikend is en er onvoldoende gas is, wordt het steeds moeilijk om straks zonder steenkool de energielevering op peil te houden”, zegt energie-econoom Hans van Cleef van ABN Amro. ,,Er is een groot verschil tussen de gewenste duurzame energievorm en de huidige realiteit met tekorten. De kans op blackouts in Europa van netwerken wordt bij een verstoring groter. Dat is echt een gevaar. Het is verbazingwekkend hoe weinig aandacht dat krijgt.”
