Hierom heeft Kamp Westerbork geld nodig: 'kennis over de holocaust neemt af'

Wat verdwaasd loopt Rob van der Laar (60) uit Zoetermeer terug richting de ingang van het voormalige kampterrein. „Ik ben tot het spoorlijntje gelopen, ik wist niet of daarna nog iets te zien was”, zegt de man die het kampterrein even helemaal voor zichzelf heeft. „Ik vind het jammer dat er zoveel verdwenen is, je moet er veel bij bedenken. Ik had het beeld dat er meer te zien zou zijn”, evalueert hij zijn bezoek.

Op het moment dat directeur Bertien Minco van Herinneringscentrum Kamp Westerbork in Den Haag een vurig pleidooi houdt om het voortbestaan van deze plek te garanderen, maken haar collega’s zich op voor een gewone werkdag. Minco luidt de noodklok omdat er structureel meer geld nodig is om de organisatie in de benen te houden. Het kleine museumgebouw kampt met ruimtegebrek en achterstallig onderhoud. Een verbouwing is hard nodig, de plannen daarvoor liggen er al jaren.

Een jong stel uit Den Haag loopt met hun pasgeboren kindje in de kinderwagen rond de 102.000 stenen die symbool staan voor het aantal Joden, Roma en Sinti dat vanuit Westerbork werd getransporteerd naar de vernietigingskampen. „We wilden hier graag een keer naartoe, dit is toch een bijzondere geschiedenis”, zegt Denise (30). Vriend Bram (31) vindt de rust en stilte van het voormalige kamp indrukwekkend.

„Ik ben wel echt van de informatie”, zegt Denise. „Als je het terrein op komt lopen staat er in het begin een praatpaal, maar je hebt geen idee waar je naar luistert. Ik heb ook geen plattegrond gezien. We komen nu net binnenwandelen, maar ik denk dat een bezoek met rondleiding leuker is omdat je het dan beter snapt.”

De noodzaak voor meer en betere informatie zien ze bij het museum ook. „De kennis van de holocaust zwakt af”, zegt educatief medewerker bij het herinneringscentrum Saskia Poelman. „Ik vind het heel erg dat soms vergelijkingen met de holocaust worden gemaakt die de plank totaal misslaan.”

Even eerder heeft ze een grote groep middelbareschoolleerlingen afgeleverd bij de theatervoorstelling Anne en de Anderen. Een gezelschap van jonge theatermakers speelt de voorstelling in de restanten van de enige barak die op het terrein is te zien. Ze heeft de leerlingen aangewezen waar de barak stond waar Anne Frank drie weken leefde met haar familie. „Jullie gaan zo zitten op de plek waar Anne waarschijnlijk heeft gewerkt, in de batterijenfabriek.”

Het maakt zichtbaar indruk op de pubers. Terwijl zij stilletjes een plekje zoeken vertelt Poelman dat de huidige en toekomstige generatie meer visuele middelen nodig hebben om de geschiedenis van de plek echt goed te begrijpen. „Oudere generaties waarderen de leegte van het kampterrein. Voor hen staat het symbool voor de mensen die er niet meer zijn. Jongeren hebben meer nodig om het verhaal tastbaar te maken.”

Dat hoeft elkaar niet te bijten, meent ze. „We zouden vier barakken op een rij kunnen zetten om te laten zien hoe bommetjevol het hier stond. Of dat met een maquette laten zien, terwijl we andere delen leeg laten. Het kampterrein biedt nog zoveel ruimte om de gelaagdheid van deze plek te laten zien.” Westerbork was achtereenvolgens opvang- en doorvoerkamp voor Joden, interneringskamp voor NSB-ers en woonplek voor Molukse gezinnen.

De rust van zopas is ondertussen verdwenen. De ene na de andere schoolklas komt het terrein op. „Straks nog een groep van vijftig leerlingen, dan nog drie keer zestig en twee van dertig”, somt Poelman op. „De meeste daarvan begeleiden wij, met zes collega’s en een hele hoop vrijwilligers. Zonder die vrijwilligers zijn we niks. We zouden heel graag extra collega’s aannemen om alle aanvragen van scholen te kunnen bolwerken. We hebben nog nooit zoveel groepen gehad als nu.”

Poelman is in haar nopjes met haar werk. „Ik wilde hier heel graag werken”, zegt de voormalig geschiedenisdocente. „Kijk, wij snappen wel dat we hier de wereld niet gaan redden, maar hopen hier toch zaadjes te planten. Zodat de kinderen die hier komen weten wat er gebeurt als pestgedrag en uitsluiting uit de klauwen lopen. Deze plek is hard nodig.”