Jongeren blijven steeds langer thuis wonen en gaan daaronder gebukt. ‘De jeugd zit klem’

Jongeren gaan op steeds latere leeftijd het huis uit. De afgelopen twintig jaar nam het percentage thuiswoners in de groep 25- tot 30-jarigen toe van 13 naar 18 procent, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook mensen tot 24 jaar wonen vaker dan voorheen nog thuis.

Een belangrijke oorzaak is de wooncrisis. Veel jongeren en jongvolwassenen hebben moeite betaalbare woonruimte te vinden met de huidige hoge prijzen en huren.

Vooral jongeren uit arme gezinnen blijven volgens ontwikkelingspsycholoog Bertus Jeronimus van de RUG langer thuis. Zonder financiële hulp van hun ouders kunnen ze de huur niet ophoesten, laat staan een eigen huis kopen.

De situatie van de ‘nestblijvers’ heeft een negatieve invloed op hun mentale welzijn. Jeronimus: „Onderzoek uit Australië en de VS wijst uit dat jongeren die langer bij hun ouders blijven wonen, vaker mentale problemen en depressieve klachten hebben. In Nederland is dit niet anders.”

Het hangt er volgens hem wel vanaf of de jongeren al dan niet vrijwillig bij pa en ma wonen.

„Soms kiezen ze er bewust voor, zodat ze kunnen sparen of werken aan hun carrière. Als de relatie met hun ouders goed is, zitten deze jongeren goed in hun vel, zelfs beter dan hun leeftijdsgenoten die zijn uitgevlogen. Maar dat gevoel slaat om als ze ouder worden. Boven de 25 jaar wordt toch wel van je verwacht dat je op jezelf woont.”

Het zijn dus de jongeren die onvrijwillig thuis wonen, die volgens Jeronimus vaker psychische klachten hebben. Deze groep groeit, blijkt uit het driejaarlijkse Woononderzoek van het CBS en het ministerie van Binnenlandse Zaken. Vorig jaar zei 26 procent van de volwassen kinderen die nog thuis woonden, te willen verhuizen maar geen woning te kunnen vinden. In 2013 gold dit nog voor 13 procent.

Deze jongeren ervaren meer stress, hebben meer angsten en depressies en zijn minder gelukkig dan hun leeftijdsgenoten die wél zijn uitgevlogen. De vrouwen gaan het meest gebukt onder hun situatie.

„Vrouwen willen liever uit huis en doen dat ook jonger. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat zij vaker studeren en dat voor hen thuis meer regels gelden dan voor hun mannelijke leeftijdsgenoten. Ook moeten ze vaker meehelpen in hun ouderlijk huis. Vrouwen hebben dus meer autonomie te winnen door weg te gaan.”

Het allerberoerdst gaat het volgens Jeronimus met de zogeheten ‘boemerang-kinderen’, die al uit huis zijn geweest en weer terug zijn op het ouderlijk nest.

„Zij hebben al aan de vrijheid geproefd en hebben die moeten opgeven door een crisis: het verlies van hun baan of relatie. Dat voelt als falen. Deze jongvolwassenen hebben veel meer mentale gezondheidsklachten en een lager gevoel van eigenwaarde.”

Behalve de gevolgen op hun mentale gezondheid, kleeft er nog een negatief gevolg aan het lang thuis wonen: het vertraagt de volwassenheid.

„De jongeren leren niet op zichzelf te staan en autonoom beslissingen te nemen. Als je op jezelf woont, ga je volwassener gedrag vertonen, zoals op tijd zijn en verantwoordelijkheid nemen voor dingen. Thuis heb je minder verantwoordelijkheden. Daar is het vaak moeder die kookt en de was doet.”

Echt zorgelijk wordt het volgens Jeronimus als jongeren grote beslissingen, zoals het stichten van een gezin, uitstellen. „En dat gebeurt. Aan kinderen begin je doorgaans pas als je niet meer thuis woont. In Nederland zie je heel sterk dat jongeren het samenwonen en het krijgen van kinderen uitstellen omdat ze geen geld hebben. Uit recent onderzoek blijkt dat in regio’s waar de huizen duurder zijn, mensen op latere leeftijd kinderen maken.”

Soms komt de kinderwens zelfs helemaal in het gedrang door het late uitvliegen. „Soms stellen mensen het zo lang uit dat het op een gegeven moment te laat is. Ik vind dat heel naar in Nederland: alleen de groep die goed verdient, kan kinderen maken. Veel anderen durven er niet aan te beginnen.”

Jeronimus, zelf vader, vindt dan ook dat de overheid te weinig doet om het tij te keren. „Ik vind dat Nederland de jeugd in de steek laat. Eerst laten we ze verdrinken in die mobiele telefoons en nu blokkeren we hun mogelijkheden om zelfstandig te kunnen leven. De jeugd zit klem. Het is niet voor niks dat jongeren zeggen: ‘Ik zit gevangen’. Ze ervaren hun situatie als uitzichtloos.”