In de trouwzaal van t Aole Gemientehoes in Schoonebeek ondertekenen staatsecretaris Hans Vijlbrief (links) en Johan Atema, algemeen directeur van de NA, het zogeheten toezeggingenkader. Foto: Boudewijn Benting
Staatssecretaris Hans Vijlbrief heeft dinsdag in Schoonebeek gesproken met voor- en tegenstanders van de NAM-plannen om weer olie te winnen en het vervuilde afvalwater te injecteren in de bodem. Ook zette hij zijn handtekening onder een niet onomstreden lijst met toezeggingen van de NAM. Dat bedrijf tekende ook, maar vertegenwoordigers van het gebied niet.
Een van de toezeggingen op de lijst is dat de NAM de afvalwaterinjectie stopzet bij een aardbeving krachtiger dan 3,0 op de schaal van Richter. Andere gaan over de monitoring van schade, de manier van meten en het communiceren hierover.
,,Wij willen heel graag weer aan de slag hier, maar wel onder condities die voor de bevolking acceptabel zijn’’, zei algemeen directeur Johan Atema van de NAM. ,,Wij zijn hier te gast en als gast moet je luisteren naar de mensen die in het gebied wonen.’’
De toezeggingen zijn tot stand gekomen aan de zogeheten Ontzorgtafel. Eigenlijk zouden het afspraken moeten zijn tussen de NAM en de aangeschoven belanghebbenden. De Ontzorgtafel heeft echter niet namens hen ondertekend, wat aanvankelijk wel de bedoeling was. ,,Er zijn nog te veel vragen, bijvoorbeeld over de schadeafhandeling, en wat het betekent als ik namens iedereen onderteken’’, zegt voorzitter Bert Bouwmeester, oud-burgemeester van Coevorden.
Protestleuzen
Die onduidelijkheden zijn precies waar tegenstanders van de plannen, verenigd in Stop Afvalwater Schoonebeek (SAS), voor waarschuwen. Volgens hen is de juridische waarde van het document nihil en hebben omwonenden er niets aan voor de rechter. Voorafgaand aan de komst van Vijlbrief hadden zij aan de voorkant van ‘t Aole Gemientehuis zwarte ballonnen en protestleuzen opgehangen met teksten als: ‘We worden niet gehoord’ en ‘Er wordt door de overheid weggekeken’.
Een eerdere proteststellage van actiegroep Stop Afvalwater Schoonebeek (SAS). Foto: Boudewijn Benting
Ook hadden ze een stellage ingericht met dozen voor oud papier. Want dat is volgens hen de werkelijke waarde van het ondertekende document: oud papier, met toezeggingen die niet zijn af te dwingen bij de rechter.
Oneerlijk naar de NAM toe
Vijlbrief vindt dat niet terecht. ,,Dit vind ik echt oneerlijk, ook naar de NAM toe. Als een bedrijf zegt: ik maak afspraken en daar hou ik me aan, dan is dat niet niks waard. En ik zie er ook op toe dat de NAM zich aan de toezeggingen houdt.’’
Aanvankelijk stond in een voetnoot dat de staatssecretaris alleen zou ondertekenen als blijk van waardering voor het proces. Er zouden geen rechten en verplichtingen uit voortvloeien voor de staat. Op het laatste moment is deze voetnoot veranderd en staat er nu dat de blijk van waardering ook geldt ‘voor de niet vrijblijvende toezeggingen die uit het document voortvloeien’ en dat ‘de staatssecretaris met de ondertekening ook wil markeren dat hij de NAM zal houden aan de toezeggingen’.
Vijlbrief beloofde de toezeggingen van de NAM waar mogelijk mee te nemen in de vergunningen, zodat ze juridisch afdwingbaar worden.
‘Hier hebben we wat aan’
Hij lijkt hiermee de angel enigszins uit de commotie te hebben gehaald. SAS-lid Henk Vredeveld zegt in een reactie: ,,Het is een kleine stap in de goede richting. Als dingen worden vastgelegd in vergunningen, kan de NAM er ook aan worden gehouden. Hier hebben we wat aan. Vijlbrief meent wel wat hij zegt. Ik vertrouw hem meer dan sommige voorgangers. En het is nu eenmaal een feit dat de NAM een vergunning heeft zonder einddatum.’’
Die moet wel worden aangepast. Tot eind 2021 vervoerde de NAM het vervuilde afvalwater naar Twente om daar in lege gasvelden te injecteren. Vijlbrief stak hier een stokje voor toen een te hoog gehalte van de chemische stof tolueen werd aangetroffen. In de periode daarvoor waren er meerdere incidenten geweest zoals een lekkende transportleiding en een gescheurde, ondergrondse buitenbuis.
Het plan is nu om vanaf 2024 de oliewinning in Schoonebeek te hervatten en het afvalwater te injecteren in lege gasvelden in de buurt. De dorpelingen zijn verdeeld over het plan. Behalve de SAS, die aardbevingen en lekkages vreest, is er ook de groep Naoberschap Oliedorp (NOD). Die is juist voorstander is en wil dat het dorp financieel zoveel mogelijk mee profiteert.
‘Dit is democratie!’
,,Tegenstelling en kritiek vind ik niet erg’’, reageert Vijlbrief. ,,Dat is juist goed. Het is toch prachtig dat erover wordt gepraat? Dat zulke dingen gebeuren en dat Dorpsbelangen nu een enquête gaat houden? Dit is democratie! Nu is het aan mij om alles af te wegen en om te bepalen of er draagvlak is. Want zonder draagvlak geen mijnbouw.’’
Staatssecretaris Hans Vijlbrief hield achter gesloten deuren gesprekken met diverse betrokkenen en belanghebbenden over de plannen van de NAM de oliewinning in Schoonebeek te hervatten. Foto: Boudewijn Benting
Vijlbrief zei het al eerder: zonder draagvlak gaat het niet gebeuren. Maar op de vraag hoe hij het draagvlak gaat bepalen, moet hij het antwoord schuldig blijven. ,,Daar ga ik over nadenken. Hoeveel mensen vullen bijvoorbeeld de enquête in en hoe representatief is dit? En hoe behoorlijk zijn de afspraken die straks worden gemaakt als het gaat over de baten voor de regio? Draagvlak betekent niet dat 100 procent van de inwoners voorstander is. Dat kan niet. Maar ze mogen wel meebeslissen. Het is aan mij om alles te wegen. Maar er is geen maat voor draagvlak.’’
‘NAM heeft vergunning voor oliewinning’
Het duurt zeker een half jaar voordat Vijlbrief een beslissing neemt. Welke kant het op gaat? ,,Kijk, er ligt een vergunning voor oliewinning. Die kan ik niet verscheuren, dan daagt de NAM mij voor de rechter. Het gaat alleen om de precieze vormgeving en wat er met het afvalwater moet gebeuren.’’
Overigens zegt hij over de NAM-toezegging dat bij een beving zwaarder dan 3,0 op de schaal van Richter de waterinjectie in het betreffende veld wordt gestopt: ,,Dat gaat nog wel iets strenger zijn in de vergunning. Daar zijn allerlei regels voor. Ik weet ook van aardbevingen die minder zwaar waren en toch schade veroorzaakten. Dus daar ga ik nog goed naar kijken en er advies over inwinnen bij het SodM, het Staatstoezicht op de Mijnen.’’
Mensen die toch schade krijgen, wil de NAM tegemoetkomen met de mogelijkheid gebruik te maken van de zogenoemde Limburgse methode. Hierbij repareert een aannemer schades direct. Gedupeerden krijgen dus geen som geld, maar kunnen kiezen uit enkele bedrijven. ,,Met het spookbeeld van Groningen in het hoofd is het idee hierachter dat het de slachtoffers ontzorgt’’, legt Vijlbrief uit.
Protest van Stop Afvalwater Schoonebeek bij t Aole Gemientehoes in Schoonebeek. Foto: DVHN
