Namens de VNG maakt Mark Boumans zich grote zorgen over de asielopvang. Foto: APA/Sjef Prins
De landelijke politiek heeft het agressieve verzet tegen asielopvang over zich afgeroepen, vindt Mark Boumans, die spreekt namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). „Sommige burgers denken dat je tot het uiterste verzetten de manier is om te voorkomen dat er ergens vluchtelingen worden gehuisvest.”
Mark Boumans (VVD) hekelt landelijke politici als Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (FvD) die het land in trekken „om mensen op te juinen tegen lokale bestuurders”. Daardoor voelen burger zich gesteund om in verzet te komen tegen asielzoekerscentra, meent de voorzitter van de adviescommissie asiel en migratie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en burgemeester van Doetinchem. Wilders deed dat maandag nog vergeefs in Zwolle, voorafgaand aan een stemming over de komst van een azc.
Boumans constateert dat de druk op lokale politici steeds groter wordt. In de wijk Tuindorp in Coevorden ging het de afgelopen weken van kwaad tot erger, culminerend in bedreigingen, geweldpleging en brandstichting. Ook op andere plekken neemt de onrust toe, van Bedum tot Zuidwolde (Dr).
Dat stelt gemeentebesturen volgens hem voor ‘grote dilemma’s’. Het is hun taak de wet uit te voeren, maar tegelijkertijd wordt er door politici die verantwoordelijk zijn voor die wetten „aan hun stoelpoten gezaagd, waar ze bij staan”. „Betrokkenen worden daar heel ongedurig van. Op een aantal plekken, zoals in Coevorden, lijkt het ook nog succesvol uit te pakken. Nu denken sommige burgers dat je tot het uiterste verzetten de manier is om te voorkomen dat er ergens vluchtelingen worden gehuisvest.”
‘Ga maar eens in de schoenen staan van lokale bestuurders’
Boumans spreekt van een ‘domino-effect’. „Als het ergens plaatsvindt dan wordt de kans dat het op een volgende plek gebeurt steeds groter. Dat is buitengewoon jammer. Ga ook maar eens in de schoenen staan van lokale bestuurders.”
Hij wil zich niet uitlaten over de burgemeester Renze Bergsma (CDA) van Coevorden, die het voorstel om veertien minderjarige statushouders te huisvesten introk. Het lijkt erop dat hij zwichtte voor het gewelddadig protest. Bouwmans: „Het is niet aan mij om daarover te oordelen. Hij zei dat hij de veiligheid van die veertien tienermeisjes niet kon garanderen.”
Hij vindt het wel ‘Nederland onwaardig’ dat dit hier gebeurt. Het past volgens hem niet bij de geschiedenis van ons land, waar migranten meestal welkom werden geheten. „Ik denk dat de felheid van de Haagse politiek – en daar is niet alleen Wilders verantwoordelijk voor – heeft gemaakt dat we nu in een situatie van enorme tegenstellingen zijn beland.”
‘Zwolle is een positieve uitzondering’
De paradox is dat er een Spreidingswet van kracht is, die het mogelijk maakt de opvang zo goed mogelijk te spreiden over het land. Politiek was daar veel draagvlak voor, ook bij gemeenten. „Nu zie je een negatief domino-effect ontstaan, waarbij de ene na de andere asielopvang het toch niet haalt. Zwolle is een positieve uitzondering.”
Hij benadrukt dat de asielinstroom dit voorjaar relatief laag was. De opvangproblemen waren daardoor niet zo zichtbaar. „Nu neemt de instroom weer wat toe, terwijl er her en der wat locaties dichtgaan. De Spreidingswet heeft weliswaar 75.000 plekken opgeleverd, maar er komen nu relatief weinig nieuwe bij. Daarom verwacht ik dat er deze zomer nog crisisopvangplekken open moeten.”
Dat is volgens hem niet de juiste weg. Veel van die tijdelijke opvangplekken zijn ondermaats van kwaliteit en nogal duur. Een dergelijke opvang moet ook vaak overhaast worden geregeld, zodat burgers denken dat ze worden ‘overvallen’. „Ook dat geeft onrust. Dat is niet ideaal. Het netjes uitvoeren van de Spreidingswet is dat wel. Dan heb je vaak net iets meer plekken dan je acuut nodig hebt. De opvang is tegelijk netter en goedkoper.”
‘De asielwetten baren hem zorgen’
Maar die Spreidingswet bungelt. De demissionaire regering wil de wet intrekken. Misschien gebeurt dat vrijdag al. „De VNG wil die wet juist graag in stand houden. Dat is op onze ledenvergadering in juni nog eens bekrachtigd.”
Hij wil liever geen vergelijking maken met de jaren dertig van de vorige eeuw, toen de polarisatie tussen bevolkingsgroepen afschrikwekkende vormen aannam. Maar de asielwetten die onlangs zijn aangenomen baren hem wel zorgen. Ambtenaren en politieagenten die met de uitvoering ervan worden belast, krijgen volgens hem te maken met ‘grote ethische en morele dilemma’s’.
Hoe kun je het tij keren? Hoe kun je het beest terug in zijn hol krijgen? De formule waarop Boumans hamert is – in overdrachtelijke zin – ‘rust, reinheid en regelmaat’. Hij pleit voor een denkpauze. We moeten een plan maken, onder meer op basis van een rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 over de bevolkingsontwikkeling in Nederland, waar behalve vluchtelingen ook kennis- en arbeidsmigratie is meegenomen. „Dat leidt tot meer verstandige besluiten, die bijdragen aan de ontwikkeling van ons land en het behoud van welvaart en welzijn.”
Wat er nu in Den Haag gebeurt, vindt hij ‘irrationeel en opportunistisch’. „Het effect daarvan is dat ontevreden burgers straks nog bozer zijn. Ik denk namelijk dat veel van wat vorige week is aangenomen gaat stranden in de Eerste Kamer, bij de Raad van State of in de uitvoeringspraktijk. Het zal leiden tot nog meer wantrouwen in de politiek. Dat is funest voor de toekomst van Nederland.”
