Herman Feenstra en Nico Korporaal maken zich zorgen om de onrust in natuurgebied Fochteloërveen. Foto: Marcel Jurian de Jong
De uitbreiding van de Asser wijk Kloosterveen vormt een gevaar voor vogels in natuurgebied Fochteloërveen. Tenzij een goede compensatie voor rust in het gebied zorgt, zeggen natuurbeschermers Herman Feenstra en Nico Korporaal.
Met hun verrekijker turen Herman Feenstra en Nico Korporaal naar een groepje van zo’n twaalf wilde zwanen. De gracieuze witte vogels staan te grazen in een weiland aan de rand van het Fochteloërveen. „Kijk”, roept Feenstra. „Zoveel bij elkaar zie je hier niet zo vaak. Meestal is het een kleiner groepje.”
Belangrijk leefgebied
Het Fochteloërveen is een belangrijk leefgebied van tal van vogelsoorten, waaronder verschillende soorten zwanen, ganzen en kraanvogels. Maar dat leefgebied staat onder druk, blijkt uit een recent onderzoek naar aanleiding van de uitbreiding van de wijk Kloosterveen in Assen. De nieuwe wijk met vijfhonderd woningen (met de naam Kloosterakker) ligt op een stuk voormalig landbouwgrond dat door deze vogels veel gebruikt werd als foerageergebied. De dieren snoepen namelijk graag van de oogstresten van aardappelen, bieten, maïs en granen.
„Met de gemeente en provincie is afgesproken dat dit verlies gecompenseerd gaat worden”, legt Korporaal uit. „Er komt nog een vervolgstudie die moet uitwijzen hoe die compensatie er concreet uit moet zien. Waar en in welke hoeveelheden ligt dus nog open.”
Feenstra en Korporaal zijn bekend in het gebied. Feenstra is auteur van het boek Kraanvogels in Nederland en woont midden in het Fochteloërveen. Ook is hij vrijwilliger bij Natuurmonumenten en wetlandwacht bij de Vogelbescherming. Korporaal is beleidsmedewerker bij diezelfde organisatie. Zij snappen dat woningen hard nodig zijn, en bouwplannen zijn niet de enige bedreiging. Van alle kanten wordt de druk op het gebied groter.
Kloosterakker in ruil voor natuuronderzoek
Vorig jaar hebben de provincie Drenthe en de betrokken natuurorganisaties afgesproken dat gestart mocht worden met de bouw van 500 huizen in Kloosterakker, mits er natuuronderzoek zou worden gedaan naar de gevolgen hiervan. Nu blijkt dat er niet genoeg foerageergebied is. Korporaal en Feenstra staan achter het compromis, omdat is beloofd dat de tekorten worden gecompenseerd. Voordat de natuurorganisaties verder willen praten over andere bouwplannen (waaronder nog verdere uitbreiding van Kloosterveen en de bouw van een zonnepark bij Zuidvelde), willen zij eerst bekijken hoe de compensatie van Kloosterakker verloopt.
‘Van alle kanten bedreigd’
„Als je kijkt naar individuele projecten, dan doen overheden vaak alsof de effecten op de natuur wel meevallen. Maar als je het allemaal optelt, wordt het Fochteloërveen van alle kanten bedreigd.”
Als voorbeeld noemt Feenstra de toenemende drukte door wandelaars en fietsers. „Hoe meer woningen vlak in de buurt gebouwd worden, hoe meer bezoekers het natuurgebied zal krijgen. Dat veroorzaakt veel verstoring. Als bezoekers te dicht in de buurt komen, zijn de vogels direct alert. Als zij wegvliegen, verbruiken zij extra energie. Dat moet ook weer aangevuld.”
Herman Feenstra en Nico Korporaal kijken door hun verrekijker naar een groep kolganzen. Foto: Marcel Jurian de Jong
Terwijl Korporaal de groep wilde zwanen telt (‘Kijk straks maar op Waarnemingen.nl’) rijdt juist een quad door het weiland. „Kijk, daar heb je het al”, zegt Feenstra. „Meteen zijn de vogels onrustig. En daar vliegen de eerste drie al weg. Als zij bij het volgende weiland weer worden verstoord, zie je ze een hele tijd niet meer terug.”
Nederland is overvol. Vervelend, want kraanvogels, ganzen en zwanen raken makkelijk verstoord. Honden, overvliegende helikopters, luchtballonnen: voor de vogels zijn het continue verstoringen. En dan heb je het nog niet eens over het reguliere werk op de boerenakkers.
‘Ganzen zorgen zelf ook voor overlast’
Volgens LTO Noord veroorzaken de ganzen zelf ook overlast. ,,Ze eten niet alleen oogstresten. Onze boeren hebben het eerste goed nog maar net gezaaid, of het wordt er weer uitgepikt. Boeren worden wel gecompenseerd, maar dat is niet voldoende om de schade te vergoeden”, zei woordvoerder Brenda Timmerman daar onlangs over.
Volgens Feenstra en Korporaal moet de provincie veel meer met boeren in gesprek en kunnen zij prima gecompenseerd worden voor op hun akkers grazende ganzen en zwanen. En ook voor de compensatie voor de vijfhonderd woningen in Kloosterveen hebben ze wel ideeën. Verschillende paden zouden moeten worden afgesloten om de verstoring in te perken, bijvoorbeeld de autoweg die dwars door het Fochteloërveen gaat. Naast extra rust voor de vogels zorgt dit voor een vermindering van het aantal verkeersslachtoffers onder reptielen en amfibieën. Er moeten losloopgebieden komen voor honden, buiten het gebied.
„Ook zou je de woningen kunnen compenseren door op andere stukken landbouwgrond een deel van de oogst te laten liggen en daarvoor de boeren te betalen”, zegt Korporaal. „Maar het mooiste zou zijn als de provincie gebieden aankoopt in de schil rondom het Fochteloërveen. Daar kunnen we dan foerageergebieden inrichten, die zoveel mogelijk ongestoord blijven.”
Rust
Die rust moet daarna wel gehandhaafd worden, vindt het duo. ,,Er zijn op dit moment maar twee handhavers, dat is een groot probleem. Daar moet ter compensatie ook geld naartoe.”
Feenstra knikt: „Voor Nederlandse begrippen is het Fochteloërveen een uniek natuurgebied. Als we bouwplannen niet voldoende compenseren en de rust in het gebied niet handhaven, zijn we over twintig jaar alles kwijt. En dan krijg je nooit meer terug wat het geweest is.”
