Kamer én kabinet kwaad op partijen die voor nieuwe gaswinning zijn. ‘Groningers zijn geen proefkonijnen’

Kamerleden hadden voor het eerst sinds de nieuwe samenstelling van de Tweede Kamer een debat over het gaswinningsdossier. Het debat beloofde vuurwerk, want de agenda stond bol van de onderwerpen.

Om te beginnen natuurlijk de zware beving van Zeerijp op 14 november, de op twee na zwaarste beving in Groningen ooit. Maar er was meer te bespreken: de gestaakte onderhandelingen met de NAM over de rekening voor alle schade, en de zeer stroef verlopende versterking van onveilige huizen in het aardbevingsgebied, terwijl er bakken met geld klaarliggen. Maar voor het omgooien van het systeem bleek na het debat geen Kamermeerderheid.

Meerdere Kamerleden hadden geen goed woord over voor de NAM. „Een schandalige gang van zaken”, zei Sandra Beckerman (SP). Zij en PvdD’er Christine Teunissen vinden dat de olies te veel macht hebben gekregen en vroegen wat het kabinet daartegen kan doen.

CU-leider Mirjam Bikker noemde het ‘beschamend’ dat Shell en Exxon onder hun morele plicht willen uitkomen om Groningers te helpen. „Ze hebben geen greintje moreel besef.’’ Ook PVV’er Alexander Kops vond het ‘schandalig’ en wees erop dat de NAM vorig jaar nog een miljardenwinst boekte. Eigenlijk vond hij dat de Staat op haar beurt nog maar even moest wachten met het afkopen van winning bij Ternaard totdat de NAM netjes heeft betaald. Maar dat blijkt in de praktijk lastig.

Staatssecretaris Eddie van Marum (Herstel Groningen) was helder over de NAM: „Ik vind het een zeer verwerpelijke manier van doen.’’

Ranjith Clemminck (JA21) kreeg de wind van voren, toen hij bepleitte om de Groninger bodem met stikstof vol te spuiten om verder te boren naar gas. Die methode wordt betwist door deskundigen. Deze krant zocht eerder uit dat veilige gaswinning per definitie niet mogelijk is. Verder hadden Kamerdebatten over Groningen volgens Clemminck de afgelopen jaren „kenmerken van emopopulisme”.

Teunissen (PvdD) zei dat JA21 alle complexiteit negeert. „Veilig gas winnen kan gewoon niet.” Henk Vermeer (BBB) noemde het ‘bizar’, ‘volstrekte luchtfietserij’ en sprak over ‘doldrieste plannen’. Ook Ulaş Köse (D66) en Bikker (CU) hekelden het JA21-standpunt. Bikker noemde de houding van JA21 donderdagochtend al ‘onbeschaamd’ tegenover tv-omroep WNL.

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA) ging nog een stap verder. „Bijna gênant dat JA21 het heeft over emopopulisme en de Kamer verwijt dat ze te veel opkomt voor de belangen van Groningers. Als er één conclusie uit de parlementaire enquête volgde, was het dat de Kamer dat niet had gedaan. Hoe kun je dan als JA21 met zo’n opmerking komen. Dan heb je het absoluut niet begrepen.’’

Staatssecretaris Eddie van Marum (Herstel Groningen) richtte zich stevig tot JA21. „Groningers zijn geen proefkonijnen. Er zijn geen veilige alternatieven, ook niet met stikstofinjectie.”

Derde delicate punt: de versterking. Die moet echt sneller en beter, vond SP’er Beckerman. Gedupeerden moeten veel te lang wachten, terwijl er miljoenen op de plank blijven liggen. „Hoe kan dit? Gedupeerden wachten op geld, het is er, maar u geeft het niet uit.”

Een terechte vraag, vond Bushoff (GroenLinks-PvdA). „Er liggen nog honderden miljoenen op de plank. De stilstand is niet gratis, die rooft levens.” Er is maar één oplossing wat Bushoff betreft: een totaalaanpak. Voor elk huis een plan met versterking, schadeherstel en vergoeding. „Dat kan alleen als je het advies van de commissie-Van Geel uitvoert.” Dat plan kost mogelijk minstens 2 miljard. CU’er Bikker vond dat ook: „Laat de Groningers niet langer wachten. Regel geld voor de plannen van commissie-Van Geel.”

Maar Van Marum weigert het systeem om te gooien en het advies-Van Geel uit te voeren, ondanks de smeekbedes van de linkse partijen. „Beleidswijzigingen hebben in het verleden vaak tot vertraging geleid. Dat wil ik niet.”

Naast de kritiek op de NAM, de versterking en JA21, kreeg ook het CDA het te verduren. Niet gek, want de partij heeft flink meer zetels dan voorheen, maar is nog steeds vóór gaswinning bij Warffum. De partij gaf eerder deze week geen steun aan een motie om met die winning te kappen.

Etkin Armut uit Groningen was als debatdeelnemer de gebeten hond en kreeg een spervuur van vragen van de SP, GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren. Het CDA wil nog altijd niet stoppen met gaswinning uit kleine velden.

Armut bleek tijdens het debat niet bereid om de minister te manen tot het vragen van een nieuw advies van Staatstoezicht op de Mijnen (Sodm). De toezichthouder zei in het verleden dat winning bij Warffum veilig kan, maar liet in februari weten dat ze nu de belangen van bewoners zwaarder zou meewegen.

Toen Armut wederom het oude advies aanhaalde als argument, reageerde Bushoff (GroenLinks-PvdA) fel: „Dit staat haaks op de parlementaire enquête. Geld was té dominant, en dat gevoel bekruipt mij nog steeds. het zou goed zijn als de Kamer daar een streep door trekt.” PvdD’er Teunissen vond dat de Kamer aan zet was, omdat de minister niet zelf om een nieuw advies zal vragen: „Ik zie dat het CDA voor die verantwoordelijkheid wegduikt.”

Tijdens het debat zei minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) dat ze de aangenomen motie niet kan overnemen. „De conclusie is dat ik die niet kan uitvoeren, hoe vervelend ik dat ook vind. Als minister moet ik mij houden aan de wet.”