Erik Huéle in de Gorechtkerk in Haren op zijn Blüthner-vleugel die gestemd is op 432 Herz in plaats van de gebruikelijke 440 Herz.
Foto: Siese Veenstra
„Ik wil de helende kracht van muziek onderzoeken”, zegt Erik Huéle. De Groningse pianist en componist, actief in de klassieke muziek en de jazz, heeft daarom een nieuwe concertreeks opgezet, met muziek in een alternatieve stemming.
We zitten in de Gorechtkerk in Haren, vlak voor het begin van het tweede concert uit een reeks van zeven. „Sinds 1953 is de standaardstemming wereldwijd bepaald op 440 Herz voor de A”, legt Huéle uit. „In deze concertreeks worden de instrumenten gestemd vanuit een lagere A, namelijk 432 Herz.”
Een frequentie van 440 Herz wil zeggen dat de geluidsgolf van de toon 440 keer op en neer gaat binnen een seconde. Bij 432 Herz heb je dus 8 trillingen minder per seconde. „Ik werk samen met violiste Martine Nijenhuis uit Bergen, die al 10 jaar hiermee bezig is”, vertelt Huéle.
Wij hebben sterk het gevoel dat 432 Herz-muziek lichaam, geest en ziel dieper beroeren
De gedachte achter de lagere stemming is dat de 432 Herz-stemming meer resoneert met natuurlijke ritmes zoals de hartslag. Huéle: „Wij hebben sterk het gevoel dat 432 Herz-muziek lichaam, geest en ziel dieper beroert en het zelfhelend vermogen van de mens activeert.”
Verdi had een voorkeur voor 432 Herz
In de loop van de geschiedenis fluctueerde de stemming flink. In Frankrijk was lange tijd 435 Herz de standaard. In Engeland was dat 440 Herz en dat werd in de Verenigde Staten overgenomen door alle muziekfabrikanten. Vanuit de VS ging die frequentie de wereld over. Voor barokmuziek is de standaardstemming overigens 415 Herz of nog lager.
„Van een componist als Verdi is bekend dat hij de voorkeur gaf aan 432 Herz”, zegt Huéle, die ooit voor een studie natuurkunde naar Groningen kwam, maar na twee jaar voor de muziek koos. Bij zijn concerten neemt hij een eerste proef op de som. „Ik wil ook wetenschappelijk onderzoek gaan doen, maar dat is nog toekomstmuziek.”
Vooralsnog doet hij het met eigen ervaringen en ervaringen die het publiek met hem deelt. „Na het vorige concert viel me op dat ik na afloop veel opener was qua energie en gevoel”, vertelt hij. „Dat bleef echt een aantal uren hangen. Toen ik ‘s avonds tai chi- en qigong-oefeningen deed, voelde ik de energie stromen.”
Huéle, die ook lesgeeft in die twee oude Chinese bewegingskunsten, hoorde ook opmerkelijke verhalen van bezoekers. „Een vrouw vertelde dat ze in een soort droomstaat kwam waarin ze een ontmoeting had met haar overleden vader toen ik Bach speelde. Daar had hij veel van gehouden. Totaal subjectief natuurlijk, maar toch.”
Muziek vanuit het hart
Verhalen over een warmere en zachtere sfeer tijdens het concert hoort hij ook veel. „Ik ben niet iemand die zegt dat muziek in deze lagere frequentie ook echt helender is, maar ik wil het onderzoeken. Als muziek vanuit het hart gespeeld wordt, is ze natuurlijk altijd helend, ook in andere frequenties.”
Natuurkundig gezien kun je eigenlijk alleen zeggen dat muziek die lager gestemd is warmer en rustiger klinkt. „Er is ooit een vergelijkend onderzoek gedaan bij mensen met stress”, zegt Huéle. „Daaruit bleek de groep mensen die naar muziek in 432 Herz-stemming luisterden sneller terugkwamen in een staat van welbevinden.”
In de Gorechtkerk kon je als bezoeker ook liggend naar het concert luisteren. Foto: Siese Veenstra
Huéle is al decennialang actief in de muziek in het Noorden. Hij maakte verschillende albums met jazzmuziek, is een promotor van de muziek van Erik Satie en werkte en werkt samen met tal van musici uit verschillende genres. Ook organiseerde hij in Groningen enkele keren het Slow Music Festival.
De richting die hij nu inslaat, kwam bij toeval op zijn pad. „Ik kon 3 jaar geleden voor weinig geld een oude Blüthner-vleugel kopen. Maar ik woon klein en moest op zoek naar een plek om hem te stallen.” Dat leverde wat problemen op, maar leidde uiteindelijk naar de Gorechtkerk in Haren, waar hij nu staat.
Oude piano van zijn moeder
„De problemen zijn een blessing in disguise geweest”, vertelt Huéle, die 10 jaar geleden een accent aigu aan zijn naam toevoegde en naar eigen zeggen 47 jaar oud is. Met een glimlach: „Ik ben op een gegeven moment terug gaan tellen. Op 1 januari word ik 46. Je hebt zoveel remmende ideeën over leeftijd, daar wilde ik vanaf.”
De beslissing om de vleugel in 432 Herz te stemmen kwam intuïtief. „Ik had er een heel goed gevoel bij. Ik had al een paar keer concerten in die stemming gedaan met Martine. Ik organiseer deze concerten ook in Zutphen, de regio waar ik ben opgegroeid. Daar staat de oude piano van mijn moeder, die ook gestemd is op 432 Herz.”
Dan is het tijd voor het concert. Zangeres Jyoti Verhoeff was verhinderd door ziekte, maar multi-instrumentaliste/componiste Fraukje Weishaupt en zanger Daniel Declercq schoten Huéle te hulp. De pianist begint met een stukje Satie op zijn eigen vleugel en de andere vleugel in de kerk, die op 440 Herz-gestemd is.
Wrijf in je handen, masseer je gezicht, en keer terug in het nu
Uw verslaggever hoort weinig verschil. Er zijn tijdens deze concerten ook ligplekken en daar werd door zo’n 15 bezoekers dankbaar gebruik van gemaakt. En of het nou daardoor komt, of door de muziek (een mix van eigen werk, improvisatie, Satie, Pärt en Bach), de luisterervaring bij dit concert is wel totaal anders dan gebruikelijk.
Luisteren met overgave
Huéle weet je met zijn spel moeiteloos te vangen. Hij dwingt tot luisteren met overgave, waardoor je vanzelf je ogen sluit en volledig in de muziek kan opgaan. Of dat helend is, blijft vooralsnog een onbeantwoorde vraag. Maar rustgevend en ontspannend is het zeker.
Het applaus na afloop doet opmerkelijk genoeg pijn aan de oren en wordt door Huéle dan ook snel weggewuifd. „Wrijf in je handen, masseer je gezicht, en keer terug in het nu”, geeft hij de bezoekers mee.
Concertreeks
Het volgende concert in deze serie in de Gorechtkerk in Haren is op zondag 11 januari. Dan speelt Huéle samen met Marietta Rust (zang en gitaar) en Elisabeth Cats (viool). Voor meer informatie en een overzicht van de andere concerten zie erikhuele.nl.
