‘Avatar: Fire and Ash’ overdondert, maar stelt ook teleur. James Cameron zou het hierbij moeten laten | ★★★☆☆

De naam van de regisseur en de visuele effecten moesten deze film aan de man brengen. 16 jaar later zijn die aspecten nog altijd de kapstok waar de hele franchise aan opgehangen wordt. Dat is zowel een vloek als een zegen, blijkt ook nu weer in deel drie: Fire and Ash.

James Cameron staat voor spektakel van het allerhoogste niveau. Innovatieve en grensverleggende effecten die van iedere nieuwe release een evenement maken. Precies wat de bioscopen nodig hebben op dit moment. Regisseur Martin Scorsese vergeleek een aantal jaar geleden de Marvelfilms met een rit in een achtbaan. Dat geldt nog meer voor Avatar, waarbij je ruim drie uur lang vol adrenaline wordt gepompt en beduusd de zaal uitloopt.

Het is overdonderend en je hebt nauwelijks de tijd gehad alles in je op te nemen. Echter, wanneer de storm is gaan liggen, ben je ook alweer snel vergeten waar het allemaal over ging.

Het eerste half uur van Fire and Ash legt dat pijnpunt ook direct weer bloot. Het is een direct vervolg op The way of water, waarbij je eigenlijk geacht wordt te weten welke karakters wat hebben doorgemaakt. Maar net zoals bij die film het geval was, is van het vorige deel niks blijven hangen. De meeste menselijke personages zijn inmiddels verdwenen, waardoor het nog lastiger is geworden ze van elkaar te onderscheiden. De verschillende nieuwe stammen en fracties op de planeet Pandora maken het er niet makkelijker op.

Het is daarbij opvallend geworden dat de cast van de meest succesvolle filmreeks ooit – de eerste twee delen haalden vijf miljard dollar op aan de boxoffice – nooit echt is doorgebroken. Sam Worthington als hoofdrolspeler Jake Sully, de marinier die Na’vi werd, is een vrij fletse acteur gebleken en maakt nog altijd weinig indruk.

Zoe Saldaña komt er beter uit, maar heeft haar roem meer aan de Marvelfilms te danken. Stephen Lang als de harteloze Quaritch was een spaarzaam lichtpunt, maar blijft daardoor krampachtig opgevoerd worden. Dat is veelal vermakelijk, maar hij zit daarbij wel de nieuwe slechterik Varang (Oona Chaplin) in de weg. Deze bijzondere, sensuele verschijning brengt als leider van de vuur-Na’vi wat extra’s in dit derde deel, maar verdwijnt tegen het einde grotendeels naar de achtergrond.

Wat het meest teleurstelt is dat het een herhalingsoefening is geworden. Het tweede deel bracht meer verdieping in de wereld van Pandora, maar daar is het wel bij gebleven. Opnieuw zijn de mensen het ultieme kwaad en uit op totale vernietiging van de natuur. Jake en zijn familie worden nog altijd opgejaagd en een allesbeslissende slag lijkt als twee druppels water op die van The way of water.

Maar wanneer Cameron alle registers opentrekt, blijft het een adembenemend spektakel waar geen andere maker aan kan tippen. Het ziet er allemaal fotorealistisch uit en je verveelt je geen moment. De bijna 200 minuten vliegen aan je voorbij, maar geven je uiteindelijk wel het gevoel dat het vat leeg is.

Camerons plan was ooit om er vijf films van te maken, maar de inmiddels 71-jarige cineast zou er goed aan doen het hierbij te laten. Heb nog een keer ongebreideld plezier zoals in True Lies, of laat de hele wereld opnieuw zwijmelen zoals in Titanic. De doos van Pandora kan dicht.