In ‘Aan mij heb je niks’ ziet Gerbrand Bakker een trauma onder ogen | ★★★★★

Eerder waren de haakjes de hond Jasper, een zware depressie, het leven van zijn moeder na de dood van zijn vader. Al die delen met dagboekaantekeningen vormen een autobiografische romanreeks op zich waarbij je de familieleden in Noord-Holland, de buren in de Eifel (waar Bakker een groot deel van het jaar woont), de bevriende collega’s en uitgevers steeds beter leert kennen.

Het haakje is deze keer de verdrinkingsdood in juni 1969 van zijn 2-jarige broertje Ariën. Hij schreef er al eerder in fictieve vorm over in de indringende roman Juni. Als Bakker tijdens een publiek interview in Istanboel gevraagd wordt of hij in God gelooft, begint hij over zijn broertje dat zijn hele leven met hem is meegegroeid. ‘If anything, there is my God. En daarna brak ik, ik kon niet verder.’ Dit trauma ziet Bakker in Aan mij heb je niks onder ogen en hij gaat actief op zoek naar meer informatie over wat er op die noodlottige dag gebeurd is.

Ondanks dit zware thema houdt Bakker dit dagboekdeel licht, omdat je bijvoorbeeld ook leest over de ongemakkelijke voorleesavondjes in Duitsland en Nederland, gedoe met de hond die alles naar binnen lijkt te schrokken wat op zijn weg komt en het laconieke winnen of verliezen van wielrenner Mathieu van der Poel. Ook het wegkwijnen en de vergeetachtigheid van zijn moeder blijft licht, omdat die in heldere momenten rake dingen kan zeggen of terugkerende dooddoeners als: ‘Dat is niet van toegevoegde waarde.’

Het is misschien een zegen dat het geheugen van de moeder haar zo in de steek laat dat ze niets meer weet over 1969. In een gezin is er een hiërarchie van verdriet, maar als die wegvalt (door de dood van de vader en het vergeten van de moeder), dan krijgt de zoon eindelijk de vrijheid om tot het inzicht te komen welke invloed het ongeval heeft gehad op zijn leven.

In zijn geval: zichzelf wegcijferen. ‘In elk geval niet mijn deel van het verdriet op te eisen.’ De gevoelens blijven lang verborgen in het echte leven, maar ze komen op een andere manier naar buiten: ‘Hij is er waarschijnlijk de reden voor dat ik schrijf. Daar staat het. Vrijwel alles wat ik ooit in een roman heb opgeschreven raakt eraan.’ Opnieuw prachtig en aangrijpend, dit Privé-domeindeel.