Het systeem is verrot, zegt schrijver Auke Hulst. ‘Ik ben heel erg voor revolutie’

Auke Hulst heeft last van werk vermijdend gedrag. Als je kijkt naar de indrukwekkende stapel boeken van zijn hand – zeker dertien titels sinds 2006 – zou je het niet zeggen. Toch is er een neiging om zaken voor zich uit te schuiven. Gaat hij voetballen of muziek maken, terwijl er gelezen of geschreven moet worden. Struinen op internet.

Zo gebeurde het dat hij in een YouTube-documentaire over de Slag bij Waterloo het bestaan ontdekte van mannen die tanden van gesneuvelde soldaten roofden om ze voor goed geld te verkopen. Vooral tanden van jonge mannen. Chirurgen gebruikten ze voor de gebitten van welgestelden.

Het was in de documentaire slechts een bijzin, maar Hulst (Hoogezand-Sappemeer, 1975) sloeg eropaan. ,,Misschien omdat ik zelf een ingewikkelde relatie heb met mijn gebit”, vertelt hij. ,,Gedurende mijn tienerjaren ben ik niet naar de tandarts geweest en daarna was ik te bang. Ik was al in de dertig toen ik voor het eerst weer ging. Het viel mee. Ik ben gezegend met een prima gebit.”

De rovers brachten hem op het idee om over sociale klasse te schrijven. In zijn meeslepende nieuwe roman Tandenjager worden daartoe drie personages opgevoerd: Vos Jacobs die als getalenteerde armoedzaaier hogerop wil, de adellijke idealist Amadeo die wil breken met zijn geprivilegieerde bestaan en de onweerstaanbare, steenrijke markiezin Margaux die beide mannen in haar ban houdt.

Tandenjager speelt aan het begin van de negentiende eeuw, een politiek woelige tijd. Het is ook de periode waarin Mary Shelly Frankenstein publiceerde en de romantiek nieuwe hoogtepunten beleefde met Pride and Prejudice van Jane Austen en gedichten van Lord Byron, Percy Bysshe Shelley en John Keats.

Hulst vertaalt de literaire geestdrift van toen naar het heden. Hij gebruikt vergeten woorden en uitdrukkingen als vloernimf, kapittelstok en het miasma van excrementen. Hij wisselt gruwelijke scènes af met mierzoete passages, horror met erotiek en emancipatoire teksten met natuurlyriek. Als stylist toont hij een blakende vorm.

En het gaat het nog ergens over ook. In Tandenjager lukt het de hoofdpersonages niet om los te komen van hun afkomst, hoezeer ze dat ook proberen. Amadeo sneuvelt op het slagveld waar hij niet hoefde te zijn, Vos verschijnt met een stralend gebit in vreemde kringen, Margaux dreigt haar jaren in eenzaamheid te moeten slijten.

Tandenjager gaat over ongelijkheid. Ter verduidelijking gebruikt Hulst een beeld dat casinobezoekers mogelijk herkennen. ,,Je kunt het huis niet verslaan. Je moet het niet eens binnen willen treden. Want als je volgens de regels van het huis speelt, heeft het huis al gewonnen. Amadeo probeert het huis te verlaten. Vos probeert het binnen te komen. Margaux is de verpersoonlijking van het huis.”

Aldus samengevat lijkt Tandenjager een fatalistische roman: het lot van de mens staat vast. ,,Ik wilde ook iets zeggen over het idealisme van bevoorrechte mensen”, nuanceert de schrijver. ,,Soms is het een enorm voorrecht om een idealistisch standpunt in te kunnen nemen. Maar afdalen naar het gemene volk is heel iets anders dan daar gevangen te zitten.”

Tandenjager vertelt over uitzuigrelaties, over elkaar gebruiken als grondstof. Daarnaast wordt de vraag opgeroepen hoeveel speelruimte een mens heeft. ,,Je kunt die politieke component ook langs je heen laten gaan”, zegt de schrijver. ,,Je kunt dit boek ook lezen als een spannend verhaal met bloederige scènes en veel seks.”

Dat laatste is helemaal waar, en met onmiskenbaar veel plezier en vernuft opgeschreven. Het neemt niet weg dat de lezer zich na de slotbladzijde afvraagt waar het heen moet met de wereld die Hulst oproept. Als zijn roman eindigt, in 1968, zit het systeem nog net zo vast als in 1815.

,,Ik ben heel erg voor revolutie”, vervolgt de schrijver. ,,Het is niet wat in dit boek gebeurt, maar het is wel de boodschap: misschien moeten we het huis afbreken. Het systeem moet wezenlijk veranderen. Dat kan, via de politiek. Reguleer. Maak de heersende kapitalistische macht kleiner. Als dat niet gebeurt, eindigt het met de guillotine.”

Dan komt het gesprek op de commotie rond het bedrijf dat zijn boeken uitgeeft, Veen Bosch & Keuning, kortweg VBK, een onderdeel van het Amerikaanse concern Simon & Schuster dat op zijn beurt deel uitmaakt van KKR. Deze Amerikaanse investeringsmaatschappij wordt medeverantwoordelijk gehouden voor de vernietiging van Gaza.

,,Het grote geld zit zo diep in de haarvaten van de samenleving. Je kunt proberen eraan te ontkomen, maar dat is bijna onmogelijk”, stelt Hulst. Begin deze week vergaderde hij met zijn VBK-collega’s over een standpunt in de kwestie. Na afloop zette hij zijn handtekening onder een open brief waarin inmiddels meer dan negentig schrijvers afstand nemen van de omstreden KKR-investeringen.

,,Ik vind het heel onprettig dat ik hiermee word geconfronteerd”, zegt Hulst. ,,Maar in feite is dit een probleem van iedereen. We kunnen allemaal op een bierviltje uittekenen wat er gaat gebeuren nu de defensiebudgetten omhooggaan. Alle pensioenfondsen en private equity weten dat er een bonanza komt. Ze kunnen het niet aan hun gezichtloze aandeelhouders verantwoorden die voorbij te laten gaan.”

Een brief ondertekenen is iets anders dan ervoor pleiten het huis af te breken, geeft Hulst toe. Waar sommige collega’s VBK willen verlaten, kiest hij ervoor collectief op te trekken. ,,Ook uit solidariteit met medewerkers die op de loonlijst staan. Doe je je best op je werk, ga je naar een rode lijn-protest, blijkt dat je op kantoor meewerkt aan de financiële groei van bloody fucking KKR.”

Hij heeft besloten zich van binnenuit sterk te maken voor alternatieve paden. Een werkgroep zoekt uit wat het meest verstandige en haalbare scenario is. ,,Wellicht dat een deel van VBK zich kan losmaken van Simon & Schuster en daarmee ook van KKR. Wat ook kan is ervoor kiezen de druk van binnenuit opvoeren. Het huis moet op zijn minst opgeschoond worden.”