‘Houdt God meer van jongens dan van meisjes?’ Niet in deze nieuwe kinderbijbel, met dank aan Corien (62) uit Haren

„Heb je gezien dat nergens naar God wordt verwezen als man? Of als Heer?” Nee, dat was me niet opgevallen, zeg ik tegen Corien Oranje. „O wat grappig! Het is een bewuste keuze. En toch haalde de corrector nog paar keer ‘Hij’ uit mijn vertaling. Zo erg zit het erin...”

We zitten aan de eettafel, bij haar thuis in Haren. Voor ons ligt Het boek van verwondering, een kloek boekwerk met prachtige, verrassende illustraties van Rachel Eleanor. Bijbelverhalen voor kinderen van nu luidt de ondertitel.

„Ja, geweldig toch?! Deze kinderbijbel is heel inclusief. De schrijfster, Mariko Clark, vertelde dat haar dochter haar op een gegeven moment vroeg: ‘Houdt God meer van jongens dan van meisjes?’ In de kinderbijbel die ze voorlas, stonden maar 3 verhalen over vrouwen. ‘Dat moet anders’, dacht ze.”

In april dit jaar kreeg Oranje, die zo’n 150 kinderboeken op haar naam heeft staan, via Instagram een berichtje van een van haar volgers over Clarks kinderbijbel. ‘Dit moet vertaald worden’, luidde de boodschap. Oranje las de eerste pagina en nam meteen contact op met het Nederlands-Vlaams Bijbel Genootschap (NBG).

„’Is dit niet wat voor jullie? En zo ja, mag ik het dan vertalen?’ Binnen een week was het geregeld. Ik zei eerst: ‘Ik heb een jaar nodig.’ In mei ben ik begonnen met vertalen en zes weken later was ik klaar. Ik kon niet meer stoppen.”

Daar kwam medevertaler Stefan van Dijk, de hoofdredacteur van het NBG, ook achter. „Hij wilde graag het Nieuwe Testament vertalen. Zo enthousiast was hij over het boek! Maar ik ging na het Oude Testament gewoon nog even door.”

Ze kon letterlijk niet meer stoppen. „Echt! Het was een feest om dit te vertalen. Ik heb nog nooit zoiets gehad. Elk verhaal was een eyeopener voor me. Deze kinderbijbel biedt een totaal ander perspectief.”

„De boodschap dat God ieder mens goed vindt. Het is heel positief, vriendelijk en uitnodigend. God zegt: Je hoort erbij, je bent geliefd, je geeft vreugde. Je moet het alleen ontdekken. Het probleem van mensen is dat ze dat niet geloven. Mensen geloven vaak in verkeerde, onware namen.”

„Ze hebben helemaal gelijk. God overstijgt mannelijk of vrouwelijk. We zijn gewend de Bijbel met een westerse bril te lezen, vanuit onze geschiedenis. Daarin staat de man vooraan.”

In de kinderbijbel van Clark en Oranje treden naast vrouwen ook andere gemarginaliseerde groepen op de voorgrond. In het verhaal over de Bergrede worden de ‘namen’ die we aan hen geven ter discussie gesteld: ‘Onbelangrijke mensen. Mislukkelingen. Heidenen, Prutsers, Criminelen. Buitenstaanders.’

Dat zijn namen die mensen uitsluiten: ‘Namen die eigenlijk gewoon Jij-hoort-er-niet-bij betekenen. Maar Jezus weet dat in Gods droom niemand als buitenstaander wordt behandeld.’

De boodschap in alle verhalen is steeds weer: wees een zegen voor anderen, sluit niemand uit, vertrouw, verwonder je, stel vragen, kies voor vrede in plaats van macht, verkeerde keuzes komen vaak voort uit angst. En, niet onbelangrijk: woorden schieten altijd tekort.

Het taalgebruik is soms ronduit poëtisch. ‘De hemel kwam naar de aarde toe’ heet het bij de geboorte van Jezus. De farao van Egypte en het Romeinse rijk vormen een ‘machtsmachine’. Het koninkrijk van God heet ‘het koninkrijk van Al en Bijna’.

„Overal waar goede dingen te vinden zijn. Waar mensen met elkaar meeleven en elkaar helpen, daar zie je stukjes van ‘de nieuwe wereld’, zoals ze het in de Bijbel in gewone taal noemen. Hoe God het zou willen: dat je omkijkt naar anderen en er voor elkaar bent.”

„Je ziet Maria met haar dromen en het verhaal van de herders. Dat zijn hier gewoon kinderen. Grappig en verrassend. En waarom niet? Kinderen hoedden vaker het vee. Er staat in de Bijbel ook nergens dat het oudere mannen zijn.”

„Door de geschiedenis zijn wij gewend om bepaalde verhalen te zien als de kernverhalen. Mariko Clark heeft zich daar niet zoveel van aangetrokken. Ze houdt wel de grote lijn in het oog. Omdat elk verhaal zo verrassend en mooi is, heb ik eigenlijk niks gemist. Het is dat jij het nu zegt. De ark van Noach staat er trouwens ook niet in.”

„Met het Kleutervertelboek voor de bijbelse geschiedenis van Anne de Vries. Dankzij die kinderbijbel had je, als je 6 jaar oud was, de hele gereformeerde dogmatiek al in je hoofd. Met alle bijkomende schuldgevoelens.”

„Neem het verhaal van Adam en Eva en de slang. In het oorspronkelijke Bijbelverhaal komt het woord ‘duivel’ niet voor. Maar Anne de Vries zegt dat de slang een kwade engel was die tegen God in opstand was gekomen en de mensen verleidde.”

„Adam en Eva grepen naar wat God ze had willen geven. Het leek alsof ze op een fastforward-knop drukten en in plaats van 4 zomaar ineens 44 jaar oud waren. Ze wisten ineens dingen waar ze nog niet aan toe waren. Ze misten het proces van dingen leren als je eraan toe bent, de wereld werd beangstigend.”

„Het scheppingsverhaal is ook zo mooi. En wat er daarna over wordt gezegd: Is dit geschiedenis? Of poëzie? Een verhaal? Daar wordt verschillend over gedacht, maar het gaat erom dat we dingen leren over God. Je hoeft niet krampachtig vast te houden aan een letterlijke lezing.”

„Die benadering vind ik veel gezonder. Het is zo’n ontspannen manier van geloven, dat gun ik kinderen gewoon. De boodschap ‘je bent geliefd, je hoort erbij en je geeft vreugde’ wens ik elk kind toe. En ook hun ouders.”

„Ja, zo worden die verhalen ook best actueel. Dit is een boek dat ik ook zonder schroom kan geven aan mensen die niet geloven.”