De ramp met de Titanic in 1912 spreekt nog altijd tot de verbeelding. In Den Haag is ze te herbeleven als een melancholieke modeshow | Kunst kijken met Eric Bos
De tentoonstelling ‘Titanic & Fashion’ in het Kunstmuseum, Den Haag. Foto: Eric Bos
Wat droegen de passagiers van de Titanic in 1912? In de zalen van het Kunstmuseum in Den Haag kunnen we zien wat indertijd de mode was op reis en op de dansvloer van een schip.
Het wemelt in het Haagse Kunstmuseum van de vrouwelijke bezoekers die keurend en met kennis van zaken elkaar wijzen op details in bijzondere stoffen, accessoires, handtasjes en natuurlijk op de grote hoeden die vrouwen indertijd altijd droegen op reis. Het is de kleding die we zien in oude films en in eigentijdse kostuumseries, maar dan in het echt.
In het museum stappen we aan boord van de Titanic, dat legendarische, onzinkbaar geachte schip dat op de zeebodem ligt na zijn wereldschokkende ondergang op 15 april 1912. De ramp werd veroorzaakt door de aanvaring met een ijsberg, waarbij ruim 1.500 van de 2.220 passagiers en bemanningsleden verdronken.
Verbeelding
Een ramp die iedereen nog steeds tot de verbeelding spreekt; 21 speelfilms en ontelbare documentaires waren het gevolg, waarvan de eerste al in 1912 werd gemaakt.
In 1997 was er Titanic van James Cameron die met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet het meest tot de verbeelding sprak. Kijk, de jurk die Winslet droeg terwijl ze met DiCaprio op de boeg stond en haar armen spreidde als uiting van toekomstig geluk, is ook op de tentoonstelling te zien. Je kunt de stof bijna aanraken.
Hier maakt de tentoonstelling direct contact met de emoties die we voelden toen we de film zagen en met de slachtoffers meeleefden. Dat maakt de theatrale opzet van aangeklede paspoppen en decors tot iets persoonlijks. Er is ook kleding te zien die sommige vrouwelijke slachtoffers droegen.
Dichter bij de passagiers kun je niet komen. Wat dat betreft waan je je als bezoeker al snel op de set van zo’n Titanic-speelfilm, omgeven als we worden door het geluid van krijsende meeuwen, scheepstouwen, scheepskisten en havengeluiden. In enkele zalen liggen zelfs namaak ijsvloeren. De belichting is daar koud blauw.
Bevroren
We dachten dat we alles van de Titanicramp na ruim een eeuw nu wel hadden gezien. Maar niet wat de passagiers en de bemanning droegen voordat ze in het water verdwenen. Titanic & Fashion. The Last Dance kun je een bevroren historische modeshow noemen. Dat is een heel nieuwe invalshoek.
Wat droegen al die passagiers eigenlijk, hoe moeten we ons dat voorstellen, in welke kleren begaven ze zich op de dansvloer, schoven ze aan bij het captain’s dinner, stapten ze de reddingsboten in of raakten ze te water?
Maar het gaat om meer dan het tonen van mode en fashion toen dat kunst was geworden. Het is een tentoonstelling vol melancholie, het gaat over ijdelheid en dood.
Achter elk gevoel van verbazing en verrukking dat we voelen, gaat de schaduw van de ondergang schuil. De Eerste Wereldoorlog stond op uitbreken, gevolgd door een Tweede. Waardoor optimistische toekomstdromen strandden in een onvoorstelbaar einde van alle illusies. In dat opzicht is Titanic & Fashion. The Last Dance ook een spiegel van onze tijd.
Titanic & Fashion. The Last Dance, Kunstmuseum, Den Haag. Open: di t/m zo 10-17 uur. T/m 25 januari.
